Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011

Η ευρωπαϊκή προοπτική της Χώρας και η εναλλακτική πρόταση εξουσίας

Οι μεν μας λένε ευρωπαϊστές και οι δε αντι-ευρωπαϊστές. Περίπου έτσι περιέγραψε ο πρόεδρος του ΣΥΝ στην ομιλία του στη Χαλκίδα, την αντιμετώπιση του ΣΥΡΙΖΑ εκ μέρους του ΚΚΕ και της Δημοκρατικής Αριστεράς αντίστοιχα, δείχνοντας με έναν απλό και ενδεικτικό τρόπο το αδιέξοδο, αλλά και το ανέφικτο της συνεργασίας ΚΚΕ-ΣΥΡΙΖΑ-Δημοκρατικής Αριστεράς, δηλαδή της αριστεράς. Όμως ταυτόχρονα έδειξε το προσωπικό δράμα του –κατά τα άλλα πολύ συμπαθή - ηγέτη της αριστεράς, στην προσπάθειά του να ισορροπήσει ανάμεσα στα εντός – εκτός από την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, «κοιτάζοντας» πότε δεξιά και πότε αριστερά για να δει ποια από τις συνιστώσες έμεινε ευχαριστημένη με τις διατυπώσεις του και ποια δυσαρεστήθηκε.
Και είναι ανέφικτη μια τέτοια συνεργασία γιατί μιλάμε για στρατηγικές διαφορές των τριών κομμάτων της αριστεράς. Και αυτές οι διαφορές αφορούν την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Η ευρωπαϊκή παράμετρος είναι μια κόκκινη κλωστή που συνδέει όλες τις επιλογές μιας πολιτικής δύναμης της αριστεράς. Ας πούμε το πρόβλημα του δημόσιου χρέους της χώρας. Το πρόβλημα αυτό δεν αντιμετωπίζεται ουδέτερα. Αντιμετωπίζεται είτε στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε έξω απ’αυτήν. Μέσες λύσεις δεν υπάρχουν. Να καταγγέλλεις συνεχώς τους κερδοσκόπους, τους δανειστές και εταίρους μας και ταυτόχρονα να λες ότι είναι καταστροφή για τη χώρα η έξοδος από το ευρώ, δεν συνάδουν. Είναι αντίφαση. Είτε θα οικοδομήσεις τις πολιτικές σου στα πλαίσια της συμμετοχής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε θα πεις, αποδέσμευση και θα δεις από κει και πέρα τι θα κάνεις. Οι δρόμοι είναι δύο πλέον και πρέπει να τοποθετηθούν όλα τα πολιτικά κόμματα, ξεκάθαρα, χωρίς υπεκφυγές και υπονοούμενα. Και κυρίως τι συγκεκριμένα λένε για την στρατηγική αυτή επιλογή και πως θα την υπηρετήσουν ώστε να κρίνουν οι πολίτες.
Ο ένας δρόμος λοιπόν είναι ο δρόμος της αποδέσμευσης της χώρας από το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Έξοδος από την ευρωζώνη και μάλλον αποδέσμευση και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αντιμετώπιση των προβλημάτων μας μέσα από την χάραξη εθνικών πολιτικών. Ο δρόμος αυτός – τουλάχιστον οικονομικά - δεν αποτελεί την απόλυτη καταστροφή όπως διαλαλούν κάποιοι. Δεν είναι όμως και ο δρόμος προς τον παράδεισο. Προϋποθέτει κάποια πράγματα και κυρίως προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη της απόλυτης πλειοψηφίας των πολιτών. Γιατί ο δρόμος αυτός είναι δύσβατος, με μεγάλες δυσκολίες και ίσως να αποτελέσει στην αρχική του φάση ένα πισωγύρισμα της κοινωνίας συνολικά. Όμως εν δυνάμει η χώρα επιστέφοντας στο εθνικό νόμισμα δημιουργεί κάποιες προϋποθέσεις να αντιμετωπίσει με δικά της όπλα πλέον την κρίση του δημόσιου χρέους. Και ίσως αυτή η κρίση αποτελέσει μια ευκαιρία για όλους μας να αναδείξουμε τις πραγματικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας και ιδιαίτερα του πρωτογενούς τομέα, που αφήσαμε χρόνια τώρα να καταρρεύσει, δελεασμένοι από τις κάθε φορά ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Και μέσα από την ανόρθωση αυτή να αναζητήσουμε ένα νέο ρόλο στο διεθνή καταμερισμό εργασίας και ίσως μια νέα συνάντηση με τους ευρωπαϊκούς λαούς σε έναν δεύτερο κύκλο. Δυστυχώς μέχρι σήμερα ποτέ δεν ρωτήθηκε ο ελληνικός λαός για την ένταξη της χώρας στις ευρωπαϊκές συνθήκες. Φόβος ή υπέρμετρη υποτίμηση των πολιτών από την πολιτική ελίτ που έκανε αυτές τις επιλογές στο παρελθόν. Οι μετρήσεις της κοινής γνώμης μέχρι σήμερα τουλάχιστον, δείχνουν ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι ως κοινωνία να αποδεχθούμε αυτό το δρόμο, της εξόδου από την ευρωζώνη και ίσως και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν ξέρω τι θα γίνει αύριο αλλά σήμερα έχουμε αυτό ως δεδομένο.

Ο άλλος δρόμος είναι αυτός της ευρωπαϊκής συμμετοχής της χώρας στην ευρωζώνη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικά στην ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μας ενδιαφέρει αυτή η προοπτική ; Θέλουμε να συμμετέχουμε στους όρους της οικοδόμησης αυτής ; Κάποιοι μιλάνε για μείωση της εθνικής κυριαρχίας. Ασφαλώς και έχουμε μείωση της εθνικής κυριαρχίας, όπως έχουν όλοι όταν εντάσσονται σε κάποιον συνεταιρισμό. Και εφόσον η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα βαθαίνει η εθνική κυριαρχία συνεχώς θα μειώνεται. Αυτή θα είναι μια αντικειμενική διαδικασία. Όταν η οικονομική πολιτική θα σχεδιάζεται και θα καθορίζεται από τα ευρωπαϊκά όργανα, ασφαλώς και ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης μειώνεται. Το πραγματικό πρόβλημα όμως δεν είναι η μείωση της εθνικής κυριαρχίας. Το ζητούμενο είναι πόσο δημοκρατική θα είναι αυτή η ολοκλήρωση. Ποιος θα είναι ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών ; Πως θα εκλέγονται και θα λειτουργούν τα όργανα της νέας Ευρωπαϊκής Ένωσης ; Πόσο δηλαδή ταυτόχρονα με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα βαθαίνει και η δημοκρατία. Γιατί η σημερινή κατάσταση με ένα στενό διευθυντήριο να αποφασίζει για όλα δεν κολακεύει και ιδιαίτερα την ευρωπαϊκή ιδέα. Αυτό είναι και ένα πεδίο που καλούνται οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας και όλης της Ευρώπης να αγωνιστεί. Στην πραγμάτωση μιας πραγματικά δημοκρατικής Ευρώπης και όχι μιας συντεχνία των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων, με τους ευρωπαϊκούς λαούς στο περιθώριο. Αυτό πρακτικά σημαίνει εκλογή όλων των οργάνων της Ένωσης, ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου της Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δημοκρατικό έλεγχο του Τραπεζικού Συστήματος και ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Οι περίφημες αγορές θα πρέπει να ενταχθούν στα πλαίσια ενός δημοκρατικού και διάφανου τρόπου λειτουργίας της ευρωπαϊκής οικονομίας και θα πρέπει να υπηρετούν την πραγματική οικονομία και τις παραγωγικές επιχειρήσεις και όχι την διεθνή κερδοσκοπία. Αυτά και πολλά άλλα χρειάζεται να διεκδικηθούν γιατί δεν είναι δεδομένα. Μπορεί ο ευρωπαϊκός δρόμος να είναι ένας, αλλά οι πολιτικές προσεγγίσεις είναι τουλάχιστον δύο. Ο προοδευτικός και ο συντηρητικός. Η προοδευτική προσέγγιση θέλει μια Ευρώπη δημοκρατική στην υπηρεσία των πολιτών και των ευρωπαϊκών λαών. Η συντηρητική προσέγγιση θέλει μια Ευρώπη του διευθυντηρίου, μια Ευρώπη των ελίτ και των «ελεύθερων» λεγόμενων αγορών. Και αυτή η μάχη θα είναι σκληρή σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ανάμεσα στις προοδευτικές και συντηρητικές δυνάμεις. Η Ευρωπαϊκή Αριστερά τουλάχιστον έτσι όπως εκφράζεται μέσα από τα κείμενά της αγωνίζεται χρόνια τώρα για μια Ευρώπη δημοκρατική, προοδευτική, κόντρα στις συντηρητικές δυνάμεις και στα διευθυντήρια.

Οι ελληνικές προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις τι θα κάνουν ; Αυτές που είναι συγκροτημένες και όσες ακόμη αναζητούν ένα πλαίσιο πολιτικής έκφρασης.

Θα μπορέσουν να οικοδομήσουν ένα προοδευτικό μέτωπο απέναντι στο συντηρητικό, που δείγματα ήδη είδαμε με τη σύγκλιση Σαμαρά – Καρατζαφέρη, προάγγελος μιας μετεκλογικής συνεργασίας ΝΔ-ΛΑΟΣ ;

Θα μπορέσουν να απευθύνουν στις εκλογές που έρχονται –όποτε και αν γίνουν- μια πραγματικά πειστική και ρεαλιστική εναλλακτική προοδευτική πρόταση εξουσίας στα πλαίσια της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας ;

Που είναι και το ζητούμενο για πολλούς από μας.

Χαλκίδα 10-12-2011
Κώστας Χαϊνάς

Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2011

Σε αναζήτηση μια άλλης εναλλακτικής πολιτικής πρότασης

Ας δούμε τα πράγματα όσο γίνεται πιο συγκεκριμένα. Η χώρα μας εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται στην δίνη μιας σοβαρής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στα πλαίσια βέβαια μιας ευρωπαϊκής κρίσης, με σοβαρές επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Κρίση για την οποία μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι θα ενταθεί το επόμενο διάστημα. Οι αιτίες αυτής της κρίσης μπορούμε να τις εντοπίσουμε σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο οι αιτίες αυτές συνδέονται με το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που οικοδομήσαμε τις δεκαετίες μετά τη μεταπολίτευση με την βασική ευθύνη να βαρύνει τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις που κυβέρνησαν τη χώρα τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις που δεν άσκησαν εξουσία δεν έχουν ευθύνες. Και η κοινωνία και οι πολίτες έχουμε ευθύνες για αυτό το σύστημα που οικοδομήσαμε, για την αδιαφορία μας, την ανοχή μας, τις λανθασμένες επιλογές μας, την συμμετοχή κάποιων σε ανομίες. Και ο ισχυρισμός κάποιων ότι για όλα φταίνε οι κυβερνώντες, ας θυμηθούν κάποιο συμπέρασμα πολλών ιστορικών αναλυτών για πολλά γεγονότα στην κοινωνική εξέλιξη: Για να γίνει αυτό που θέλουν οι από πάνω, πρέπει να το θέλουν και οι από κάτω. Και αν αυτό επαναλαμβάνεται πολλές φορές, τότε μάλλον έχουν ευθύνες και από κάτω. Οι ευθύνες των υπολοίπων πολιτικών αλλά και κοινωνικών δυνάμεων που δεν κυβέρνησαν, μπορούν να σημειωθούν στο βαθμό που συναίνεσαν ή που ανέχτηκαν ή που σιώπησαν σε παθογένειες του συστήματος, τις οποίες σήμερα αναγνωρίζουμε οι περισσότεροι. Μόνο ένα παράδειγμα θα αναφέρω. Ποια πολιτική δύναμη έχει πει κάτι τόσα χρόνια, για το γεγονός ότι η χώρα μας κάθε χρόνο για να μπορεί να πληρώνει εκτός από τοκοχρεωλύσια, μισθούς και συντάξεις, δανειζόταν περίπου 20 δις. ευρώ κάθε χρόνο; Προσωπικά δεν θυμάμαι κάποια. Όλες έπαιρναν τις κρατικές χρηματοδοτήσεις τους, σιγόνταραν αν δεν ενίσχυαν τον λαϊκισμό των διαφόρων συντεχνιών οι οποίες διεκδικούσαν σε βάρος των υπολοίπων όλο και περισσότερες «κατακτήσεις», συνέβαλλαν στην ενίσχυση και επέκταση του Κράτους με τους πελατειακούς διορισμούς των κυβερνώντων, κατακτήσεις όμως που δεν ήταν αντίστοιχες του πραγματικού οικονομικού και ανταγωνιστικού επιπέδου της κρατικοδίαιτης οικονομίας μας. Άρα λοιπόν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα πρέπει να μιλήσει για όλα και για όλους, αλλά και ο καθένας για τον εαυτό του. Σε δεύτερο επίπεδο (όχι υποδεέστερο βέβαια από άποψη σημασίας), οι αιτίες της κρίσης συνδέονται με τα σοβαρά και μεγάλα ελλείμματα δημοκρατικής λειτουργίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αλλά και με γενικότερους παράγοντες που αφορούν αυτό που ονομάζουμε παγκόσμιες σχέσεις καπιταλιστικής οικονομίας – αγορών και κοινωνίας – πολιτικής. Όλα αυτά που λειτούργησαν και λειτουργούν σε βάρος της κοινωνίας και της πολιτικής γενικότερα.

Αυτή η κρίση έχει δημιουργήσει πολλές συγχύσεις και αντιφάσεις και στο υπάρχον πολιτικό σύστημα. Σύγχυση, αναποφασιστικότητα, αντιφάσεις, οριζόντιες και κάθετες διαχωριστικές γραμμές χαρακτηρίζουν εσωτερικά τις πολιτικές δυνάμεις. Και ήταν επόμενο. Ακόμη και αυτή η μεταβατική Κυβέρνηση Παπαδήμου, έτσι όπως συγκροτήθηκε, εκφράζει αυτή την αμηχανία και σύγχυση του πολιτικού συστήματος, κάτω από την πίεση της επικείμενης χρεοκοπίας και της διακοπής της δανειοδότησης της χώρας από τους εταίρους και δανειστές της. Ίσως όμως βοηθήσει να ξεκαθαρίσουν κάποια πράγματα όσον αφορά την αντιμνημονιακή ρητορική κάποιων και την στείρα καταγγελλειολογία κάποιων άλλων. Ίσως επίσης βοηθήσει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια ριζική ανακατάταξη και αναδιαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού. Το θέμα και το ερώτημα βέβαια που σήμερα είναι το ζητούμενο είναι, σε ποια κατεύθυνση θα είναι οι αυριανές πολιτικές εξελίξεις. Ποιες είναι οι εναλλακτικές προτάσεις εξουσίας και οι φορείς τους που θα απευθυνθούν στον ελληνικό λαό τις επόμενες – όποτε και αν γίνουν - εκλογές;
Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει κατά τη γνώμη μου κάποια εναλλακτική πολιτική πρόταση. Πειστική και ρεαλιστική. Όχι μόνο σε επίπεδο διακήρυξης. Αλλά και εφαρμόσιμη. Μια εναλλακτική πρόταση που μπορεί να εμπνεύσει και να συνεπάρει την κοινωνία. Και να γίνει πρόταση εξουσίας. Αφού δεν έχουμε κάποια χειροπιαστή πρόταση, ας μιλήσουμε με υποθέσεις και προσδοκίες.
Σε πρώτο επίπεδο πρέπει να δώσουμε απάντηση ποια θα πρέπει να είναι η προοπτική της χώρας, εφόσον από τα πράγματα μπήκε το θέμα της συμμετοχής της χώρας μας στην ευρωζώνη σε αμφισβήτηση, αλλά και γιατί χρειάζεται να δώσουμε κάποια απάντηση ίσως στους ίδιους μας τους εαυτούς. Γιατί εάν θέλουμε να είμαστε εντός ευρωζώνης και ΕΕ αυτό σημαίνει κάποιες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις και όχι μόνο πόρους και δικαιώματα. Δεν μπορεί να διεκδικείς ευρωομόλογο και να μην λες ταυτόχρονα ότι η έκδοση ευρωομολόγου και ο δανεισμός των Κρατών μελών της Ευρωζώνης απ’ευθείας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σημαίνει κοινή δημοσιονομική πολιτική και κοινός προϋπολογισμός των χωρών της ευρωζώνης. Το θέλουμε αυτό ή όχι; Τώρα αν αυτό λέγεται μείωση της εθνικής κυριαρχίας, ας δούμε κατάματα τα πράγματα. Ναι, μια Ευρωπαϊκή Ένωση αύριο με εκλεγμένη Κυβέρνηση από τους ευρωπαϊκούς λαούς, ομοσπονδιακού χαρακτήρα θα μειώσει σημαντικά τις εξουσίες της εθνικής Κυβέρνησης και αυτό είναι φυσικό, εφόσον θα αποτελούμε ένα υποσύνολο μιας ευρύτερης δημοκρατικής ένωσης και αυτό θα το έχουμε επιλέξει συνειδητά εμείς οι πολίτες. Το θέλουμε αυτό ή όχι ; Αυτό είναι θεμελιακό δίλημμα και πρέπει να το απαντήσουμε. Δεν μπορούμε να καταγγέλλουμε σε όλους τους τόνους το μνημόνιο και από την άλλη να θεωρούμε καταστροφή την έξοδο από το ευρώ. Λοιπόν ένα βασικό που πρέπει να αποφασίσουμε είναι τι θέλουμε ως χώρα και ως πολίτες όσον αφορά την ευρωζώνη και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας γενικότερα.

Σήμερα λοιπόν με λογική και περίσκεψη πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα : Εντός Ευρωζώνης και ΕΕ, έστω αυτής της ελλειμματικής και ανολοκλήρωτης δημοκρατικά Ευρώπης στην οποία όμως μπορούμε να αγωνισθούμε για την δημοκρατική της εξέλιξη με τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς, ή επιστροφή στο εθνικό νόμισμα;

Το δίλημμα αυτό είναι πραγματικό και ουσιαστικό. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί ήταν επικίνδυνο (για ποιους άραγε ;) να ρωτηθεί ο ελληνικός λαός για σοβαρά θέματα σταθμούς, όπως όταν μπήκαμε στην τότε ΕΟΚ και σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν ενταχθήκαμε στην ΟΝΕ και στην συνέχεια στην ευρωζώνη, όταν μας ζήτησαν να ενταχθούμε στο μνημόνιο και σήμερα που μας ζητάνε να υπογράψουμε μια νέα δανειακή σύμβαση. Κάποιοι λένε ότι η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, έτσι όπως εκφράζεται από τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα, αλλά και μέσα από τις δημοσκοπήσεις, είναι υπέρ της συμμετοχής της χώρας στην ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και εφόσον αληθεύει αυτή η διαπίστωση τι φοβούνται να ρωτηθεί και να εκφραστεί ελεύθερα ο ελληνικός λαός ;

Προσωπικά δεν θεωρώ καταστροφή της χώρας μια έξοδο από την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση ίσως, με μια προϋπόθεση. Να γνωρίζουμε όλοι τι σημαίνει αυτό για όλους μας, για την χώρα μας και να είναι μια απόφαση συνειδητή, συλλογική και δημοκρατική της ελληνικής κοινωνίας. Γιατί μια συνειδητή απόφαση όλων μας σημαίνει ότι είμαστε αποφασισμένοι να δεχθούμε τις όποιες αρνητικές συνέπειες μιας αυτόβουλης εξόδου. Ότι είμαστε αποφασισμένοι να περάσουμε μια πολύ δύσκολη και επώδυνη περίοδο με την προσδοκία να μπορέσουμε να ανορθώσουμε τη χώρα σε ένα παραγωγικό μοντέλο επ’ ωφελεία των περισσοτέρων. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι μια δημοκρατική Κυβέρνηση αποφασίζει να καταγγείλει την δανειακή σύμβαση με τους εταίρους μας και να σταματήσει τις πληρωμές των τοκοχρεωλυσίων των δανείων. Οι επιλογές αυτές μάλλον θα συνοδευτούν από ακύρωση της συμμετοχής μας τουλάχιστον στην ευρωζώνη και μάλλον θα βάλλει σε δοκιμασία την συνολική συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι άμεσες συνέπειες αυτών των εξελίξεων με βάση τα έσοδα που έχουμε θα είναι η πιθανή αδυναμία του Κράτους να πληρώσει τους μισθούς και τις συντάξεις, αφού θα έχει αποφασίσει να μην υλοποιηθεί η εφεδρεία για κανέναν. Δανεικά από το εξωτερικό σε πρώτη φάση πρέπει να τα ξεχάσουμε εκτός αν υπάρξουν τρίτοι δανειστές με πλεονάσματα, όπως η Ρωσία και η Κίνα που ίσως προθυμοποιηθούν να μας δανείσουν, αλλά όπως καταλαβαίνουμε κανένας σήμερα δεν δίνει τα χρήματά του χωρίς ανταλλάγματα και φαντάζομαι ότι αυτά θα είναι πολύ σκληρά. Μπορεί να μην μας ζητήσουν δημοσιονομική πειθαρχία και μηδενικά ελλείμματα, όπως μας ζητούν σήμερα οι εταίροι μας με το μνημόνιο και τη νέα δανειακή σύμβαση, αλλά ίσως να είναι η αποκλειστική εκμετάλλευση φυσικών πόρων της χώρας. Οι πρώτες ελλείψεις που θα καταλάβουμε αμέσως θα είναι τα αγροτικά προϊόντα, τα οποία σήμερα εισάγουμε και όπως καταλαβαίνουμε αύριο με το δικό μας υποτιμημένο νόμισμα θα είναι πανάκριβα. Αφού φροντίσαμε ως χώρα να μετατραπούμε από εξαγωγική χώρα στα τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα σε μια χώρα ελλειμματική αφού εισάγουμε σήμερα αγροτικά προϊόντα περίπου διπλάσιας αξίας από αυτά που εξάγουμε. Επίσης θα υπάρξουν μεγάλες ελλείψεις σε πετρέλαιο και θα το αγοράζουμε πανάκριβα με αποτέλεσμα μάλλον να γίνει απαγορευτικό για πολλές οικογένειες. Οι δανειολήπτες σε νόμισμα του ευρώ σήμερα θα παραλάβουν την άλλη μέρα της κυκλοφορίας του εθνικού νομίσματος, ένα νέο δυσβάστακτο δάνειο σε ξένο πλέον νόμισμα. Η πιο βασική συνέπεια βέβαια της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα θα είναι η επέλαση των ισχυρών του χρήματος (οι οποίοι βέβαια έχουν φροντίσει να τα έχουν σήμερα φυλαγμένα σε φορολογικούς παραδείσους), οι οποίοι θα πέσουν πάνω στην χώρα και θα αγοράζουν τα πάντα σε εξευτελιστικές τιμές γι αυτούς και πολύ ακριβές για μας τους υπόλοιπους αυτόχθονες. Βεβαίως ενδέχεται η νέα Κυβέρνηση της χώρας να περιορίσει αυτήν την επέλαση με διάφορα μέτρα και νόμους, αλλά πόσο θα αντέξει ; Πόσο θα αντέξει ένα Κράτος που θα περιορίσει την κίνηση των κεφαλαίων στην επικράτεια του, θα βάζει δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα ; Και κυρίως πόσο αποφασισμένοι είμαστε όλοι μας να αντέξουμε αυτήν την νέα πρωτόγνωρη επώδυνη κατάσταση ; Κάποιοι λένε ότι αυτή η έξοδος ίσως μακροπρόθεσμα μας κάνει καλό. Θα μας ταρακουνήσει ως κοινωνία και θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να στηριχτούμε στις δικές μας κυρίως δυνάμεις. Να θυμηθούμε την αγροτική μας παραγωγή και να γυρίσουμε στα χωράφια μας, να αξιοποιήσουμε τα στρατηγικά πλεονεκτήματα του τουρισμού και της ναυτιλίας μας. Μια τέτοια εξέλιξη, η οποία σημειώνω ότι είναι μια συνειδητή δημοκρατική απόφαση της ελληνικής κοινωνίας, είτε μέσω εκλογών, είτε μέσω δημοψηφίσματος, -εκφράζει δηλαδή τη γνήσια διάθεση του ελληνικού λαού-, μπορεί να έχει κάποια ευοίωνη προοπτική, με την προϋπόθεση ότι, δεν θα υψώσει εθνικά σύνορα και δεν θα απομονώσει τη χώρα, αλλά αντίθετα, θα μας βοηθήσει να στηριχθούμε και να αναδείξουμε τα δικά μας πλεονεκτήματα, για την διεκδίκηση μιας νέας θέσης στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Και ίσως ξανασυναντηθούμε σε ένα νέο κύκλο, με τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, γιατί ιστορικά είμαστε καταδικασμένοι όλοι οι λαοί, χωρίς εθνοκεντρισμούς να συνεργασθούμε και να συμβιώσουμε στο κοινό μας σπίτι που λέγεται πλανήτης γη.

Κάποιες απόψεις περί απεχθούς χρέους και μονομερούς μη αναγνώρισης του, όσο και συμπαθητικές και αν ακούγονται, πρέπει να τις εξετάσουμε και να δούμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι. Άσχετα πως και που διατέθηκαν, τα δάνεια αυτά τα συνάψαν εκλεγμένες δημοκρατικά Κυβερνήσεις της χώρας. Και δημοσιονομικό έλεγχο να κάνεις για τα δάνεια αυτά και να διαπιστώσεις ότι πολλά από αυτά διατέθηκαν για αλλότριους σκοπούς, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ευθύνη οι δανειστές. Ακόμη και οι μπολσεβίκοι μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση διαπραγματεύθηκαν για τα χρέη της Τσαρικής Ρωσίας με τη Δύση. Άρα και εμείς λοιπόν εφόσον είμαστε υποχρεωμένοι να τα αναγνωρίσουμε, στην συνέχεια ασφαλώς διαπραγματευόμαστε για τον περιορισμό τους και την περικοπή τους (κοινώς «κούρεμα»). Ασφαλώς μπορεί να γίνει περικοπή των δανείων αυτών μέσα από διαπραγματεύσεις με τους δανειστές μας. Και αυτό θα γίνει όχι γιατί θα μας λυπηθούν. Απλά για να μην τα χάσουν όλα, θα διαπραγματευθούν με μια νέα σοβαρή και υπεύθυνη Κυβέρνηση η οποία είναι διατεθειμένη να αποπληρώσει το υπόλοιπο των δανείων της και να το διασφαλίσει. Και μην ξεχνάμε ότι πολλοί από τους δανειστές μας δεν είναι πάντα σκοτεινοί κερδοσκόποι. Μπορεί να είναι και εργαζόμενοι της Γαλλίας και της Γερμανίας που μας δάνεισαν από τα αποθεματικά των ασφαλιστικών τους ταμείων. Μονομερείς όμως αποφάσεις μη αναγνώρισης του χρέους, καταγγέλλοντας τους πάντες ότι συνωμότησαν ενάντια στη χώρα μας, θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στην διεθνή απομόνωση της χώρας, που θα μας γυρίσει κάποιες δεκαετίες πίσω, ακόμη και στην περίπτωση που αποφασίσουμε δημοκρατικά ως κοινωνία την αποδέσμευση της χώρας από το ευρώ και ίσως και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ακολουθήσουμε έναν άλλο δρόμο. Τον οποίο στην περίπτωση αυτή δυσκολεύομαι πραγματικά να περιγράψω συγκεκριμένα.

Εάν όμως δεχθούμε λοιπόν ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού είναι υπέρ της συμμετοχής της χώρας στην ευρωζώνη και στην ΕΕ τότε τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Η χώρα πρέπει να αναζητήσει τις πολιτικές αυτές στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πρέπει να αναζητήσει τις συμμαχίες με εκείνες τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις, για μια Ευρώπη δημοκρατική, κοινωνικά αλληλέγγυα, μια Ευρώπη των λαών για να θυμηθούμε ένα παλιό σύνθημα.

Σε κάθε περίπτωση όμως –όποια και αν είναι η απάντηση που θα δώσουμε στο θέμα του ευρώ- πρέπει να δούμε επιτέλους τι αλλαγές χρειάζεται το πολιτικό και κοινωνικό μοντέλο της χώρας μας. Αυτές τις αλλαγές πρέπει να τις κάνουμε εμείς και κανένα μνημόνιο δεν μπορεί να τις προβλέψει ούτε να τις επιβάλλει. Πρέπει να αποφασίσουμε επιτέλους μόνοι μας εάν οι πτυχιούχοι φαρμακοποιοί θα μπορούν να ανοίγουν φαρμακείο όπου θέλουν και αν οι ταξιτζήδες θα έχουν αποκλειστικές άδειες για να τις μεταβιβάζουν έναντι 200.000 ευρώ κερδοσκοπώντας κάποια κυκλώματα επιτήδειων. Πρέπει να μεταρρυθμίσουμε το Κράτος, να το κάνουμε φιλικό στον πολίτη, να εισάγουμε την δημοκρατική αξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση των υπηρεσιών και των υπαλλήλων. Πρέπει … πρέπει… Τόσα πολλά πρέπει που δεν έχουν τελειωμό. Αυτά πρέπει επιτέλους να τα συζητήσουμε και να αποφασίσουμε τι θέλουμε ως κοινωνία. Δεν μπορούμε να τα αναβάλλουμε στο μέλλον γιατί τάχα έχουν άλλα προτεραιότητα. Ούτε να ψηφίζουμε κάποια πολιτική δύναμη σήμερα, η οποία δεν θα μας πει ξεκάθαρα τι λέει για όλα αυτά και κυρίως για την συμμετοχή μας στο ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τώρα αν με ρωτούσατε τι θα ψήφιζα σε ένα ενδεχόμενο δημοψήφισμα για την συμμετοχή της χώρας μας στο ευρώ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή στις επερχόμενες εκλογές θα σας απαντούσα ως εξής. Σε έναν κόσμο αλληλοεξαρτώμενο οι απαντήσεις στα προβλήματα από τα πράγματα δεν μπορούν να έχουν στενά εθνική διάσταση. Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχουν περιφραγμένοι παράδεισοι. Ποτέ δεν υπήρξαν βέβαια και μάλλον δεν θα υπάρξουν. Είμαστε καταδικασμένοι να συνυπάρχουμε σε έναν πλανήτη με περιορισμένους πόρους. Το νερό που πίνουμε και ο αέρας που αναπνέουμε είναι κοινά αγαθά και πολύτιμα για το ανθρώπινο είδος και γενικότερα για τη ζωή. Μια καταστροφή στα δάση τα Αμαζονίου έχει σοβαρές επιπτώσεις στον αέρα που αναπνέουμε οι κάτοικοι της Ευρώπης. Άρα οι απαντήσεις θα είναι ευρωπαϊκές και παγκόσμιες. Αυτό δεν σημαίνει ότι υποτιμούμε τις εσωτερικές αλλαγές που απαιτούνται σε κάθε χώρα. Αντίθετα. Μπορεί να χρειάζεται να σκεφτόμαστε παγκόσμια για να έχουμε το όλον, αλλά πάντα ως άνθρωποι και ως κοινωνία θα δρούμε τοπικά. Και μέσα από τη δράση αυτή θα ωριμάζουν οι συνθήκες για γενικότερες αλλαγές σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και περισσότερο γειτονιά μας. Και επειδή έχω συνειδητοποιήσει πλέον, ότι η ποθούμενη επανάσταση του χτες, σήμερα σημαίνει μικρές και καθημερινές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές προς το καλύτερο σε μας τους ίδιους και στην κοινωνία γενικότερα, θα επιλέξω αυτό τον δρόμο και εκείνες τις δυνάμεις που είναι διατεθειμένες να ενταχθούν στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής και γιατί όχι να πρωταγωνιστήσουν και να Κυβερνήσουν. Όπως δείχνουν τα πράγματα θα οδηγηθούμε σε Κυβερνήσεις συνεργασίας. Ήδη έχουμε τα πρώτα σημάδια συνάντησης και συνεργασίας του συντηρητικού πόλου με αφορμή την κατάργηση του νόμου για την απόδοση της ιθαγένειας στους μετανάστες. Απέναντι στον πόλο αυτό θα υπάρξει προοδευτική εναλλακτική πρόταση ; Αυτό θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από την αριστερά. Όχι την αριστερά που επαγγέλλεται σήμερα λαϊκές εξουσίες και αρνείται κάθε είδους συνεργασία με τις άλλες προοδευτικές δυνάμεις, ούτε την αριστερά που θα μείνει μόνο στις καταγγελίες και στον ακτιβισμό. Αλλά εκείνη η αριστερά που θα μπορέσει να αρθρώσει ένα ολοκληρωμένο πολιτικό λόγο και θα διατυπώσει μια εναλλακτική προοδευτική πολιτική πρόταση συνεργασίας σε βασικούς προγραμματικούς άξονες, μπορεί να αποτελέσει την ελπίδα και την λύση απέναντι στην συντηρητική λύση. Γιατί πρέπει να αλλάξουμε τα πράγματα σήμερα, έστω και λίγο και όχι απλά να λέμε επαναστατικές κουβέντες για κατανάλωση και να αναβάλλουμε τα πάντα σε κάποιο αδιόρατο αύριο.


Χαλκίδα 27-11-2011
Κώστας Χαϊνάς

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011

ΙΚΑ και η αναγκαιότητα ριζικών αλλαγών στο δημόσιο τομέα

Υποτίθεται ότι το ΙΚΑ είναι ένας οργανισμός που έχει ως κύριο σκοπό την διασφάλιση των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζόμενων. Δηλαδή να παρακολουθεί και να ελέγχει την αγορά εργασίας ώστε όλοι οι εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας να είναι ασφαλισμένοι και να εισπράττει τις ασφαλιστικές εισφορές. Να τιμωρεί τους εισφοροφυγάδες και εκείνους που αποφεύγουν να ασφαλίζουν το προσωπικό τους. Δυστυχώς οι άνθρωποι του ΙΚΑ αντί να μαζεύουν εισφορές και να βάζουν πρόστιμα στους «εισφοροφυγάδες» και τους «εισφοροαποφυγάδες», δηλαδή σ’αυτούς που απασχολούν στις επιχειρήσεις τους και στα χωράφια τους αλλοδαπούς εργάτες (και όχι μόνο), χωρίς να τους κολλάνε ούτε ένα ένσημο, βάζουν πρόστιμα σε ελεύθερους επαγγελματίες – οι οποίοι σημειωτέον δεν απασχολούν προσωπικό- γιατί κάποια στιγμή π.χ. άλλαξαν την διεύθυνσή τους και δεν ενημέρωσαν το ΙΚΑ. Είτε γιατί δεν έκλεισαν τον φάκελο της οικοδομής τους αν και έχουν πληρώσει κανονικά όλα τα ένσημα ! Ναι, βάζουν πρόστιμο σε όσους πολίτες δεν έχουν κλείσει τον φάκελο της οικοδομής τους ανεξάρτητα εάν δεν οφείλουν ούτε ένα ευρώ!!! Διαχρονικά η συμπεριφορά των ανθρώπων του ΙΚΑ, σου δίνει την εντύπωση ότι αυτό που κάνουν είναι να επιβάλλουν αμέσως πρόστιμο για κάποια διαδικαστικά ή διαχειριστικά λάθη των επαγγελματιών ή δεν σε ενημερώνουν και σε περιμένουν στη γωνία, ώστε εάν παραλείψεις κάτι να σου επιβάλλον πρόστιμο και στην συνέχεια να σε ταλαιπωρούν με μια απάνθρωπη νοοτροπία, έτσι, ώστε να σκέφτεσαι αν το κάνουν μόνο και μόνο για να ικανοποιούν ένα άρρωστο αίσθημα περί εξουσίας που διακατέχει ορισμένους δημόσιους εξουσιαστές υπαλληλίσκους. Γιατί αλήθεια εάν ο κάθε πολίτης ενημερωνόταν στην αρχή της οικοδομής από το ΙΚΑ, ότι χρειάζεται μετά την ολοκλήρωση της οικοδομής να γίνει η διαδικασία του κλεισίματος του φακέλου, ποιος άραγε δεν θα πήγαινε ; Έχω διαπιστώσει όμως (διασταυρώνοντας αρκετές περιπτώσεις), ότι δεν το λένε στους πολίτες, ώστε όταν κάποιος, κάποια στιγμή, θα πάει ανυποψίαστος να πάρει ασφαλιστική ενημερότητα, αλλά έχει φάκελο οικοδομής, ανεξάρτητα εάν έχει πληρώσει όλα τα ένσημα, εφόσον δεν έχει «κλείσει» το φάκελο της οικοδομής, τότε θα πληρώσει πρόστιμο. Και ξέρετε, το «κλείσιμο» του φακέλου όπως καταλαβαίνετε, είναι μια απλή τυπική διαδικασία, την οποία θα μπορούσε να την κάνει και μόνη της η υπηρεσία του ΙΚΑ ενημερώνοντας τον πολίτη. Έτσι όμως δεν θα μπορούσαν αν επιβάλλουν αυτά τα απαράδεκτα πρόστιμα. Ο ίδιος είχα πριν καμιά δεκαριά χρόνια ένα γραφείο σε μια διεύθυνση της Χαλκίδας ως ελεύθερος επαγγελματίας. Κάποια στιγμή μετέφερα το γραφείο μου σε άλλη διεύθυνση. Πέρασαν χρόνια - χωρίς να απασχολώ προσωπικό – αφού ήμουν αυτοαπασχολούμενος και αποφάσισα να διακόψω την συγκεκριμένη επαγγελματική δραστηριότητα. Έκλεισα τα λογιστικά βιβλία μου και ενημέρωσα το ΙΚΑ για την διακοπή της δραστηριότητάς μου, αν και δεν απασχολούσα προσωπικό. Κανονικά βέβαια το ΙΚΑ –όπως γίνεται σε όλες τους χώρες του κόσμου που το Κράτος σέβεται τους πολίτες του- θα έπρεπε να ενημερωθεί απ’ευθείας από την Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία για την διακοπή, -όπως και για κάθε αλλαγή-, στην οποία υποβάλλονται όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά και υλοποιείται η διακοπή της δραστηριότητας ή άλλες αλλαγές και όχι να ζητά από τους επαγγελματίες να τους ενημερώνει για κάθε αλλαγή της δραστηριότητάς τους. Και η φοβερή υπηρεσία Εσόδων του ΙΚΑ με έπιασε στα πράσα. Με ύφος εικοσιπέντε καρδιναλίων μου ανακοίνωσε αφού έλαβε τα έγραφα της ενημέρωσής μου, ότι στα μητρώα της φαίνεται η παλιά Διεύθυνση και για την αλλαγή της δεν έχω ενημερώσει το ΙΚΑ και έτσι μου επιβάλλει πρόστιμο. Την ίδια εμπειρία είχα και με το φάκελο της οικοδομής. Ενώ είχαμε πληρώσει όλα τα ένσημα μας επέβαλλαν πρόστιμο γιατί δεν είχαμε «κλείσει» το φάκελο.
Αυτές τις εμπειρίες έχω από την υπηρεσία Εσόδων του ΙΚΑ και κάποιες άλλες πολύ θλιβερές κατά το παρελθόν, αλλά και αρκετές άλλες που μου έχουν εξιστορήσει συνάδελφοι, που το μόνο που εξέπνεαν ήταν, μιζέρια, κακομοιριά, εκδίκηση, μίσος για τον πολίτη και την επιχείρηση. Καμιά απ’αυτές τις εμπειρίες, δεν είχαν να κάνουν με αμφισβήτηση υποχρεώσεων εισφορών. Αλλά κυρίως με την απαράδεκτη και κακή συμπεριφορά. Συμπεριφορά εξουσιαστή προς εξουσιαζόμενο που συναντάς σε ορισμένους υπαλλήλους του δημοσίου. Δοκιμάστε να πάτε σε έναν γκισέ του ΙΚΑ. Θα διαπιστώσετε πολύ γρήγορα ότι σε αντιμετωπίζουν σχεδόν ως σκουπίδι που δεν αξίζεις την προσοχή τους, πριν καν ακούσουν την υπόθεσή σου!!! Εάν υπήρχε αξιολόγηση από τους πολίτες –την οποία τόσο πολύ πολεμάνε κάποιοι βολεμένοι συνδικαλιστές τους- θα είχαν απολυθεί κατά τη γνώμη μου οι μισοί υπάλληλοι του ΙΚΑ Χαλκίδας!
. Δεν είναι βέβαια ένα απλό θέμα χαρακτήρα των υπαλλήλων του δημοσίου, ούτε η συμπεριφορά τους είναι επίκτητη. Και αυτοί διαμορφώνονται ανάλογα με το περιβάλλον και την καλλιέργειά τους. Έχω φίλους πολύ καλούς δημόσιους υπαλλήλους που σέβονται τη δουλειά τους και τους πολίτες σε διάφορες υπηρεσίες του δημοσίου. Το πρόβλημα είναι το γενικότερο περιβάλλον του δημοσίου το οποίο διαμορφώθηκε διαχρονικά από ένα πελατειακό σύστημα, και πρέπει να αλλάξει ριζικά. Και αυτό μπορεί να γίνει με συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα πολιτικής που θα εφαρμοστούν σε όλες τις βαθμίδες του δημοσίου, σταδιακά και σταθερά χωρίς διακρίσεις και εκπτώσεις. Ένα σημαντικό μέτρο είναι η αξιολόγηση των υπηρεσιών και των υπαλλήλων μέσα από ένα αδιάβλητο σύστημα και υπάρχουν τέτοια στην διεθνή εμπειρία, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα στη χώρα μας. Η αυτοαξιολόγηση, η αξιολόγηση των υπαλλήλων από την υπηρεσία και κυρίως η αξιολόγησή τους από τους πολίτες αποτελεί μια μεταρρύθμιση εκ των ων ουκ άνευ. Αποτελεί αναγκαία και ικανή συνθήκη για να δούμε να αλλάζουν κάποια πράγματα των δημόσιων υπηρεσιών προς όφελος του πολίτη και της κοινωνίας.

Χαλκίδα 23-11-2011
Κώστας Χαϊνάς

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

Ο Στηβ Τζομπς (Steve Jobs) πέθανε

Ο Στήβ Τζομπς, ο άνθρωπος του iMac, του iPad του iPhone και τόσων άλλων τεχνολογικών καινοτομιών είναι νεκρός. Στα 56 του χρόνια. Ο Στηβ ήταν μια ζωντανή απόδειξη της ύπαρξης της καινοτομίας, της νεωτερικότητας, της επιχειρηματικότητας, του ρίσκου, της τόλμης. Πάμπτωχος στα 17 του, παιδί μιας εργατικής οικογένειας, έφυγε πάμπλουτος… Μάλλον τα χρήματα για τον Στηβ δεν είχαν μεγάλη σημασία. Ο Στηβ ήταν ένας αγωνιστής. Όχι μόνο γιατί πολέμησε τον καρκίνο που τόσο νωρίς τον κατέβαλλε, αλλά και γιατί ποτέ δεν είπε, ξέρεις εντάξει ότι έκανα, έφτασα στην κορυφή, σταματάω. Ποτέ δεν σταμάτησε. Ήταν πάντα ενεργός. Ήθελε να είναι ενεργός.
Τον Στηβ Τζομπς δεν είχα την τύχη να τον γνωρίσω από κοντά, αν και πολύ θα το ήθελα. Μου είχε κάνει εντύπωση βέβαια στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ογδόντα, όταν πρωτοξεκίνησα με την πληροφορική και πήρα το πρώτο PC – XT με το γνωστό και μη εξαιρετέο DOS και άκουγα ότι υπήρχε και ένας άλλος τύπος υπολογιστή, ο Mac ο οποίος δούλευε με παράθυρα (τα γνωστά μας μετέπειτα Windows). Ο Στηβ είχε προβλέψει σωστά και είχε νικήσει από τότε.
Ήταν ένας καπιταλιστής ο Στήβ ; Με την οικονομική έννοια ναι, ο Στήβ ήταν ένας καπιταλιστής, δηλαδή ένας κεφαλαιοκράτης. Όχι από την αρχή, αλλά στην πορεία έγινε ένας πανίσχυρος καπιταλιστής. Δεν τον ενδιέφεραν και πολύ τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, ούτε η φιλανθρωπία που αρκετοί της δικής του τάξης επιδίδονται συχνά-πυκνά κυρίως για λόγους δημοσιότητας, χωρίς αυτό να είναι και το απόλυτο κακό, αν και δεν ξέρουμε και πολλά για την προσωπική του ζωή.
Όμως αναρωτιέμαι. Είναι ο Στηβ το υπόδειγμα του καπιταλιστή που ανέλυσε ο Μαρξ στο κεφάλαιό του ; Δηλαδή ο καπιταλιστής που έστυψε την εργατική τάξη και μέσα από την εκμετάλλευση της παραγόμενης υπεραξίας τους, έγινε πάμπλουτος ; Μάλλον οι εργαζόμενοι της Apple, της Next, της Pixar, θα πίνουν κρασί στο όνομα του Στηβ και σίγουρα στενοχωρήθηκαν από το θάνατό του, αν κρίνουμε από τα χιλιάδες μηνύματα που κατέκλυσαν το διαδίκτυο τις πρώτες ώρες από τον θάνατο του Στηβ. Ύστερα, δεν είναι λίγοι σήμερα, αυτοί που βγάζουν καλά χρήματα «εκμεταλλευόμενοι» μόνο το μυαλό τους, τις γνώσεις τους, την εμπειρία τους, παράγοντας καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες, χωρίς να απασχολούν ούτε έναν εργαζόμενο.
Όχι, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Στηβ δεν ήταν αυστηρός με τους συνεργάτες του. Λένε ότι ήταν πολύ καταπιεστικός και απαιτητικός. Φώναζε και μάλωνε συχνά με πολλούς γύρω του. Πιο πολύ όμως απαιτητικός ήταν με τον εαυτό του. Ήθελε πάντα το τέλειο. Όπως αυτός το αντιλαμβανόταν. Όμως αναρωτιέμαι : Αν ο Στηβ δεν ήταν έτσι θα είχαμε το iPad, το iPhone, το iMac ; Μάλλον όχι. Και δεν τα αναφέρω ως καταναλωτικά προϊόντα, που δεν με ενδιαφέρουν ως τέτοια, αλλά ως τεχνολογικά προϊόντα. Έτσι είναι και το ξέρουμε όσοι έχουμε δοκιμάσει να κάνουμε ένα έργο, μικρό ή μεγάλο. Χρειάζεται αφοσίωση, επιμονή, ετοιμότητα, δημιουργικότητα, αντίληψη καινοτομίας. Και ένας ηγέτης πάντα θέλει αυτά να τα εξασφαλίζει από τους συνεργάτες του, αλλά πρώτα απ’όλα τα εφαρμόζει για τον εαυτό του.
Κάποιοι μίλησαν με υπερβολές για τον Στηβ. Τον παρομοίασαν με τον Νεύτωνα και με τον Αϊνστάιν. Εντάξει αυτές είναι υπερβολές μέχρι βλακείας. Ο Στηβ πάτησε στις επιστημονικές ανακαλύψεις που άνοιξαν τα μαθηματικά και η φυσική του εικοστού αιώνα και δημιούργησε καινοτομικά τεχνολογικά προϊόντα που άφησαν εποχή. Πιο πολύ όμως θεωρώ ότι ο Στηβ εκφράζει έναν άλλο τρόπο δουλειάς που συνδέεται με την δημιουργία, την πρωτοβουλία, την καινοτομία, την τόλμη, το ρίσκο. Αυτό που θα λέγαμε επιχειρηματικότητα αν και κάποιοι λένε ότι δεν υπάρχει τέτοια έννοια. Μια επιχειρηματικότητα όμως που δεν έχει καμιά σχέση με τον κρατισμό και την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα του ελληνικού υποδείγματος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουμε ή δεν θα είχαμε και εμείς πολλούς μικρούς «Στηβ» που σε ένα άλλο περιβάλλον θα δημιουργούσαν τα δικά τους μικρά ή μεγάλα «iPad».

Χαλκίδα 6-10-2011
Κώστας Χαϊνάς

Σάββατο 27 Αυγούστου 2011

Σεισάχθεια σε όλα τα δάνεια των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων


Όταν ο Σόλων έγινε ηγέτης στην αρχαία Αθήνα, ο πλούτος και η δύναμη είχε συγκεντρωθεί σε ελάχιστους ανθρώπους και πολλοί πολίτες έχαναν τις περιουσίες τους ακόμη και την ελευθερία τους για τα χρέη τους και γινόντουσαν δούλοι. Μεταξύ των άλλων νόμων και μεταρρυθμίσεων του, ο Σόλων τότε για το θέμα των χρεών εισήγαγε έναν νόμο, τη «Σεισάχθεια» (σείω=ταρακουνώ + άχθος=βάρος), με βάση την οποία ρύθμισε τα χρέη των ανθρώπων δίκαια, ανάλογα με την περιουσιακή τους κατάσταση και τη δυνατότητα αποπληρωμής τους, αφού οι όροι που είχαν θέσει οι δανειστές ήταν υπερβολικοί και άδικοι.
Και ερχόμαστε στην σύγχρονη εποχή. Παρόμοιο είναι το καθεστώς των δανείων και σήμερα. Δυσβάσταχτοι όροι και υπερβολικά μεγάλα επιτόκια δανεισμού. Στην καλύτερη περίπτωση η μηνιαία δόση για ένα δάνειο των 100.000,00 Є για 20 χρόνια είναι 715,00 Є και το σύνολο του ποσού που τελικά θα πληρώσει ο δανειολήπτης είναι 171.600,00 Є, δηλαδή 71.600,00 Є περισσότερα από το κεφάλαιο που θα δανειστεί (δηλαδή 71,6% πάνω από το δανειζόμενο κεφάλαιο). Να μην αναφέρουμε κάποιες κατηγορίες καταναλωτικών δανείων και δανείων μέσω πιστωτικών καρτών, όπου τα επιτόκια στις περιπτώσεις αυτές είναι και άνω του 20% (!!!), όταν το δικαιοπρακτικό επιτόκιο που αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδας είναι σήμερα 7,25%. Να μην αναφέρουμε επίσης τις πρόσθετες χρεώσεις που συνεχίζουν να κάνουν πολλές Τράπεζες αυθαίρετα και παράνομα, ακόμα και μετά από αποφάσεις δικαστηρίων.
Θα πει κάποιος καλοπροαίρετος για τον απροστάτευτο σήμερα δανειολήπτη, ας μην δανειζόταν, αφού δεν θα μπορούσε να πληρώνει τις δόσεις του δανείου του. Σωστά, όταν επισκεπτόμαστε μια Τράπεζα για να δανειστούμε θα πρέπει να έχουμε αποφασίσει με ευθύνη και σωφροσύνη το ύψος του δανείου που θα ζητήσουμε και τη μελλοντική μας δυνατότητα να το αποπληρώσουμε. Έτσι πρέπει να λειτουργούμε ως πολίτες, παρότι η άλλη πλευρά δεν σκέφτεται ανάλογα. Δηλαδή να δανείσει με σωφροσύνη, με λογικά επιτόκια και όρους. Γι αυτό και έχουμε πολλές δικαστικές αποφάσεις που έχουν καταδικάσει Τράπεζες, για τους παράνομους όρους των συμβάσεων των δανείων και για τα υπερβολικά έως τοκογλυφικά επιτόκια που εφαρμόζουν στις δανειακές συμβάσεις με τους πελάτες τους (επιχειρήσεις και ιδιώτες). Όμως δεν είναι δυνατόν κάθε πολίτης που έχει κάποια διαφορά με μια Τράπεζα να καταφεύγει στη δικαιοσύνη και για λόγους κόστους. Θα πρέπει η ίδια η πολιτεία με το θεσμικό ρόλο που έχει, να προλαμβάνει καταστάσεις και να λειτουργεί αποτρεπτικά στην καταστρατήγηση της δικαιοσύνης από τον ισχυρό πόλο μιας δανειακής σύμβασης, δηλαδή των Τραπεζών.
Το ένα θέμα είναι αυτό λοιπόν, όμως υπάρχει και αυτό που εξετάζουμε στο σημείωμά μας και είναι το εξής. Είναι δίκαιο σήμερα να καλούνται να αποπληρώσουν τα δάνειά τους οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στις Τράπεζες, τα οποία όμως είχαν συνάψει στο παρελθόν με άλλους όρους και δεδομένα ; Και εξηγούμαι. Πριν το ξέσπασμα της κρίσης, ο κάθε λογικός δανειολήπτης (είτε ιδιώτης, είτε επιχείρηση) υπολόγιζε το δάνειο του και την αποπληρωμή του, με βάση το πραγματικό του εισόδημα. Στη βάση αυτή έκανε τα σχέδιά του και υπέγραφε την δανειακή του σύμβαση. Σήμερα όμως ο δανειολήπτης αυτός (είτε ιδιώτης, είτε επιχείρηση), έχει υποστεί ήδη και όλα δείχνουν ότι θα έχουμε συνέχεια, μια μείωση του πραγματικού εισοδήματος που φτάνει ίσως και σε ορισμένες περιπτώσεις να ξεπερνά το 20%. Αυτό σημαίνει αντικειμενικά αδυναμία του δανειολήπτη να εξυπηρετήσει το δάνειο του, αφού όταν έκανε τους υπολογισμούς του δεν είχε υπολογίσει αυτήν την απώλεια.
Ας δεχθούμε ότι είναι σωστή η θέση που έχει διατυπωθεί από ορισμένες πλευρές, ότι τα εισοδήματα στη χώρα μας είναι μεγαλύτερα από τις πραγματικές δυνατότητες της χώρας μας να παρέχει αυτά τα εισοδήματα (επίπεδο παραγωγικότητας, ανταγωνιστικότητας κ.λ.π.) και ότι είναι απαραίτητη μια εσωτερική υποτίμηση σε όλα τα επίπεδα, που ήδη εφαρμόζεται στη χώρα μας μέσα από τις ασκούμενες πολιτικές στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, εφόσον δεν διαθέτουμε το εργαλείο της υποτίμησης του νομίσματος. Και ας υποθέσουμε ότι θα λειτουργήσει σε ικανοποιητικό βαθμό και θα έχουμε μια υποτίμηση όλων των αξιών και όχι μόνο των εισοδημάτων. Δηλαδή εκτός από τα εισοδήματα θα μειωθούν και οι τιμές των τροφίμων, τα έξοδα για τα είδη πρώτης ανάγκης, οι υπηρεσίες κ.λ.π., αν και μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει εντυπωσιακά αποτελέσματα στη κατεύθυνση αυτή. Εάν δεχθούμε λοιπόν ότι αυτή η πολιτική είναι σωστή και θα φέρει τα ποθητά αποτελέσματα μιας συνολικής υποτίμησης σε όλους τους τομείς, τα μόνα τα οποία σίγουρα θα μείνουν τα ίδια ή σωστότερα θα ακριβύνουν, (εφόσον έχουμε αύξηση των επιτοκίων), θα είναι τα δάνεια ιδιωτών και επιχειρήσεων.
Ο νόμος 3869/2010 έδωσε μια ανάσα για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά αλλά δεν αποτελεί κατά την γνώμη μας μια αποτελεσματική και δίκαιη λύση για όλους. Γιατί η προσέγγιση που κάνουμε είναι η αναγκαιότητα να υπάρξει μια συνολική ρύθμιση για όλα τα δάνεια, ανεξάρτητα εάν ενταχθούν κάποιες περιπτώσεις στο νόμο 3869/2010, είτε στον εμπορικό νόμο περί πτωχευτικού δικαίου των επιχειρήσεων.
Η πρότασή μας είναι απλή και ξεκάθαρη και απευθύνεται προς κάθε αρμόδιο. Όλα τα δάνεια (ιδιωτών και επιχειρήσεων) να υποστούν σεισάχθεια σε ποσοστό, τουλάχιστον ίσο με το ποσοστό απώλειας του πραγματικού εισοδήματος, που θα δεχθούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις στην διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Η πρότασή μας είναι δίκαιη, ρεαλιστική και κατά την γνώμη μας συμφέρει και τις Τράπεζες. Είναι δίκαιη γιατί κατανέμει δίκαια τα βάρη και απαλλάσσει τους δανειολήπτες από ένα τμήμα του δανείου τους ανάλογο με το τμήμα του εισοδήματος που έχασαν. Είναι ρεαλιστική γιατί με το «κούρεμα» αυτό δεν χάνεται το Τραπεζικό μας σύστημα. Άλλωστε οι ενισχύσεις που δόθηκαν και θα δοθούν ήταν υπερβολικά γενναιόδωρες και δεν κινδυνεύουν από μια μείωση των δανείων π.χ. κατά 20%. Εάν υποθέσουμε ότι το ύψος του ιδιωτικού δανεισμού στη χώρα μας (ιδιώτες, επιχειρήσεις) είναι 250 δισ. Є, το 20% είναι 50 δισ. Є δηλαδή επιστρέφουν πίσω περίπου μόλις το 50% του ποσού που πήραν από το Κράτος (δηλαδή από τους φορολογούμενους), ως εγγυήσεις και μετρητά για την διασφάλιση της ρευστότητας τους. Αλλά και τις Τράπεζες συμφέρει μια τέτοια ρύθμιση, αφού θα εξυγιανθούν όλες οι περιπτώσεις των δανείων που σήμερα έχουν παγώσει οι πληρωμές των δόσεων και δεν εισπράττουν τίποτα. Και με το να συγκεντρώνουν κατασχεμένα αυτοκίνητα και σπίτια μάλλον δεν ωφελούνται σε κάτι, αφού ακόμη και να τα πουλήσουν όλα, η απώλειά τους θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερη απ’αυτήν που θα έχουν εάν μειώσουν όλα τα δάνεια κατά 20%. Στο παράδειγμα μας του δανείου των 100.000 Є εάν περικοπεί κατά 20% η αρχική οφειλή του δανειολήπτη, τότε η Τράπεζα και πάλι θα κερδίσει με ποσοστό 37,28%. Και το σπουδαιότερο θα περιορίσει τις σημερινές επισφάλειές της από την ενεργοποίηση των περισσότερων δανειακών συμβάσεων που σήμερα έχουν παγώσει λόγω αδυναμίας των δανειοληπτών και μάλλον στο μέλλον αυτές θα πολλαπλασιαστούν.
Τέλος μου έχει κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, ότι ένα τέτοιο θέμα, (Σεισάχθεια όλων των δανείων), με πολύ μεγάλη σημασία για πολλούς συμπολίτες μας και επιχειρήσεις δεν είναι στην πολιτική ατζέντα κανενός πολιτικού κόμματος, ούτε καν των συνδικάτων, αλλά και άλλων κοινωνικών οργανώσεων που κάθε τόσο καταγγέλλουν τις Τράπεζες. Και τη στιγμή που ήδη μιλάμε σε όλα τα επίπεδα, για σεισάχθεια του δημόσιου χρέους της χώρας, γιατί να μην μιλήσουμε για αντίστοιχη σεισάχθεια των δανείων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ;

Αύγουστος 2011
Κώστας Χαϊνάς
Μαθηματικός-Οικονομολόγος
MSc Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών



Σάββατο 28 Μαΐου 2011

Και τώρα τι κάνουμε ;

Το ερώτημα απασχολεί εκατομμύρια Έλληνες που απογοητευμένοι από το πολιτικό σύστημα προσπαθούν αυτές τις μέρες να δώσουν κάποια απάντηση πρώτα απ’ όλα στους εαυτούς τους.
Αν και δεν μου αρέσει η λέξη «αγανακτισμένοι», όσοι συγκεντρώθηκαν στις πλατείες όλης της χώρας αυτή την εβδομάδα αποτελούν ένα πρώτο δείγμα μαζικής αμφισβήτησης της υπάρχουσας κατάστασης και μιας ενεργούς συμμετοχής στα κοινά, με κάποια στοιχεία άμεσης δημοκρατίας, χωρίς κάποιους «καθοδηγητές» και «οργανωτές». Και αυτό είναι ένα πρώτο στοιχείο που ξεχωρίζει αυτές τις κινητοποιήσεις από τις μέχρι σήμερα γνωστές συγκεντρώσεις των κομμάτων και των συνδικάτων. Βέβαια μέχρι σήμερα μπορεί οι συναντήσεις αυτές να έχουν αντιφάσεις, συγχύσεις, έλλειψη ξεκάθαρου προσανατολισμού και ενιαίων στόχων. Και δεν θα μπορούσε να ήταν και αλλιώς.
Τι έχουμε λοιπόν μπροστά μας σήμερα :
Από την μία πλευρά έχουμε την στρατηγική του μνημονίου. Είναι οι πολιτικές που ακολουθεί η σημερινή Κυβέρνηση επιτυχημένα ή λιγότερο επιτυχημένα και σε ορισμένες περιπτώσεις τελείως αποτυχημένα σε σχέση με αυτά που θέλει να επιβάλλει το μνημόνιο, είναι αλήθεια. Δηλαδή βλέπουμε μια Κυβέρνηση που προσπαθεί να πείσει τον εαυτό της για την ορθότητα των πολιτικών της και στην πράξη δεν κάνει τίποτα. Όμως το μνημόνιο αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση (άσχετα αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί), που σύμφωνα με τους υποστηρικτές του μας οδηγεί ως χώρα και ως κοινωνία στην έξοδο από την σημερινή κρίση, έστω και μέσα από βαρύτατες θυσίες. Οι αντίπαλοι του μνημονίου υποστηρίζουν με σοβαρά στοιχεία, ότι η στρατηγική του μνημονίου δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του χρέους και ταυτόχρονα οδηγεί μεγάλα τμήματα της κοινωνίας στην εξαθλίωση. Και μάλλον δεν έχουν άδικο.
Απέναντι στο μνημόνιο τι έχουμε όμως ; Δυστυχώς απέναντι στην στρατηγική του μνημονίου δεν υπάρχει καμιά ολοκληρωμένη και ρεαλιστική στρατηγική, η οποία θα μπορούσε να γίνει εφαρμόσιμη πολιτική και να πείσει τους πολίτες. Αρκούν μόνο οι καταγγελίες, οι φωνές για αντίσταση, εξέγερση ; Επανάσταση, για τι όμως ; Ναι, να εξεγερθούμε ενάντια στο μνημόνιο, να εξεγερθούμε, αλλά για να εφαρμοστεί ποια πολιτική ; Υπάρχει κάποια εναλλακτική ρεαλιστική και εφαρμόσιμη πολιτική πρόταση απέναντι στο μνημόνιο ; Μάλλον όχι. Και εξηγούμαι.
Η αντίθεση μόνο στο μνημόνιο δεν αποτελεί εναλλακτική πολιτική πρόταση και δεν πείθει κανέναν. Μια πολιτική πρόταση πρέπει να «μιλήσει» για όλα τα θέματα και μάλιστα σε αντιπαράθεση με τις πολιτικές του μνημονίου, για να μπορεί να κρίνει ο κάθε πολίτης και να πειστεί ότι υπάρχει εναλλακτική πρόταση. Αν και ένα σοβαρό θέμα, είναι αν και κατά πόσο το πολιτικό σύστημα και το πολιτικό προσωπικό που δημιούργησε τα σημερινά αδιέξοδα είναι σε θέση να δώσει πειστικές απαντήσεις για την διέξοδο. Άρα ένα πρωτογενές ερώτημα που χρειάζεται απάντηση είναι πως θα αναμορφωθεί και θα αναδιαταχθεί το πολιτικό σύστημα. Και η ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στις διαδικασίες αυτές αποτελεί την αναγκαία και ικανή συνθήκη μιας αναμόρφωσης του πολιτικού μας συστήματος που θα αντιστοιχίζεται στις σημερινές κοινωνικές ανάγκες. Και βέβαια να «μιλήσει» για όλα.
Και πρώτα απ’όλα να «μιλήσει» για την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέος και του δημόσιου ελλείμματος. Ποια είναι η εναλλακτική πρόταση για το θέμα του χρέους απέναντι στο μνημόνιο ; Όλες οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί από διάφορες πλευρές –ακόμη και από την Κυβέρνηση- τείνουν στο εξής κοινό σημείο. Το ύψος του χρέους είναι τέτοιο, που αντιμετωπίζεται μόνο μέσα από μια αναδιάρθρωση. Κάποιοι λένε ότι η αναδιάρθρωση αυτή πρέπει να είναι συναινετική με τους δανειστές μας και κάποιοι άλλοι λένε ότι δεν έχει σημασία το στοιχείο αυτό. Κάποιοι, όπως η Κυβέρνηση αλλά και άλλοι, εννοούν την αναδιάρθρωση αυτή ως επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του χρέους, άντε και κάποια μείωση των επιτοκίων. Κάποιες άλλες προτάσεις μιλάνε για το λεγόμενο αναγκαίο «κούρεμα», το κόψιμο δηλαδή ενός τμήματος του χρέους που θεωρείται απεχθές. Δηλαδή ότι τα χρήματα αυτά διατέθηκαν για αλλότριους σκοπούς και δεν είχαν την συναίνεση του ελληνικού λαού. Και μάλιστα προτείνουν να γίνει Διεθνής Λογιστικός Έλεγχος για όλα τα δάνεια που πήρε η χώρα από τη μεταπολίτευση και να διερευνηθούν όλα τα στοιχεία που θα αποδεικνύουν το απεχθές του τμήματος αυτού του χρέους που θα «κουρέψουμε» συναινετικά ή όχι με τους δανειστές μας. Βεβαίως αυτές οι πολιτικές προϋποθέτουν πιθανώς την έξοδό μας από τη ζώνη του ευρώ –προσωρινά ή μόνιμα- ή και ίσως και την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλα πρέπει να τα συζητήσουμε και να τα δούμε, μέσα από μια βασανιστική και κουραστική ίσως, αλλά δημοκρατική συζήτηση. Χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς παρωπίδες, ανοιχτοί στην διαφορετική άποψη. Τουλάχιστον σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών. Τα κομματικά κατεστημένα κάθε τύπου που έχουν καλύψει τα αυτιά τους και δεν ακούνε την κοινωνία, θα κάνουν αυτό που κάνουν συνήθως. Θα θελήσουν να επιβάλλουν τις δικές τους κομματικές επιλογές. Ή θα συνεχίσουν να «σέρνονται» από τις διάφορες συντεχνίες συμφερόντων που μέχρι σήμερα υπερασπίζουν. Γι αυτό και κάποιοι φοβούνται τα δημοψηφίσματα. Διαφωνώ κάθετα. Λένε, ότι τα δημοψηφίσματα μπορεί να μας οδηγήσουν σε επιλογές που μπορεί αργότερα να μετανιώσουμε. Και αναρωτιέμαι, ποιος άραγε είναι εκείνος που θα κρίνει ποιο είναι το σωστό και ποιο όχι για ένα λαό, εκτός από τον ίδιο τον λαό ; Και ύστερα ας πούμε ότι μετανιώσουμε αργότερα για μια επιλογή μας την οποία την πήραμε δημοκρατικά σήμερα, τι θα γίνει ; Απλά θα γίνουμε σοφότεροι. Το προτιμώ από κάποιους που θέλουν να αποφασίζουν «για μένα χωρίς εμένα».
Αυτή είναι η μια πλευρά. Τι κάνουμε με το χρέος. Όμως δεν αρκεί μόνο αυτή η πλευρά. Χρειάζεται και η άλλη πλευρά που είναι εξίσου σημαντική και δυστυχώς δεν συζητάμε. Και αυτή την πλευρά θέλει σήμερα να τονίσει το σημείωμα μας. Γιατί ακόμη και στην περίπτωση που βρισκόταν ένας τρόπος να μας «χαρίσουν» το χρέος της χώρας, εάν συνεχισθούν οι ίδιες πολιτικές και παραμείνει η ίδια κατάσταση τότε είναι σίγουρο ότι σε λίγα χρόνια θα φτάσουμε στο ίδιο σημείο.
Για παράδειγμα, στο θέμα του Κράτους και των δημόσιων υπηρεσιών. Οι πολιτικές του μνημονίου θέλουν να επιβάλλουν ένα μικρό Κράτος, ίσως με λάθος πολιτικές. Η εναλλακτική πρόταση όμως ποια είναι ; Υπάρχει ; Όχι βέβαια. Τι Κράτος θέλουμε, τι υπηρεσίες χρειαζόμαστε, πόσους δημόσιους υπαλλήλους χρειαζόμαστε πραγματικά; Χρειαζόμαστε τόσο μεγάλο στρατό, τόσους αξιωματικούς και τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς των δις. Ευρώ κάθε χρόνο ; Χρειαζόμαστε τόσους οργανισμούς και τόσες υπηρεσίες σήμερα στην εποχή του διαδικτύου; Έχει ανοίξει κάποια τέτοια ουσιαστική συζήτηση από όλους τους πολέμιους του μνημονίου, είτε βρίσκονται στα δεξιά είτε στα αριστερά του πολιτικού φάσματος ; Όχι βέβαια, εκτός ίσως από κάποιος μεμονωμένες φωνές. Δηλαδή τι θέλουν ; Να συνεχισθεί η ίδια κατάσταση ; Αποτελεί αυτό εναλλακτική πρόταση ; Όχι βέβαια. Μάλλον κάποιοι δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα. Θέλουν να συνεχισθεί η σπατάλη, η ρεμούλα, η πολιτική των «κολλητών», το πελατειακό Κράτος το κομματικό Κράτος, η συναλλαγή. Για να διαιωνίζεται η κάθε είδους εξουσία. Κάποιοι μάλιστα θα ήθελαν αν γινόταν, να καταργήσουμε και το ΑΣΕΠ και να επιστρέψουμε στην παλιά καλή εποχή των κομματαρχών, που διόριζαν και δημιούργησαν αυτό το υδροκέφαλο σημερινό γραφειοκρατικό και εχθρικό προς τους πολίτες Κράτος. Και δεν αποκλείεται κάποιοι από αυτούς που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα σήμερα στο Κράτος, να βρίσκονται ανάμεσα στους «αγανακτισμένους», σήμερα.
Να βάλουμε και άλλα θέματα στο τραπέζι. Πρέπει ως κοινωνία των πολιτών πρώτα από όλα να συζητήσουμε πολλά. Και να απαντήσουμε. Μπορεί να συνεχισθεί το καθεστώς των κρατικοδίαιτων επιχειρήσεων ; Αλλά και σιτιζόμενων από το Κράτος υπαλλήλων οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνο για το μισθό τους ; Μπορεί να συνεχισθεί το καθεστώς της εισφοροδιαφυγής, της φοροαπαλλαγής και της φοροδιαφυγής ; Μπορεί να συνεχισθούν οι αδικίες του φορολογικού συστήματος ; Που αφήνουν στο απυρόβλητο όσους στα προηγούμενα χρόνια ή και σήμερα να φοροδιαφεύγουν συστηματικά, δημιουργώντας αμύθητες περιουσίες ; Μπορεί να συνεχισθεί να υπάρχουν πολίτες δύο κατηγοριών ; Πολίτες με ειδικά προνόμια, όχι μόνο στους μισθούς, αλλά και στα ασφαλιστικά και στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, ανεξάρτητα από την αξία και την συνεισφορά του καθένα ; Γίνεται να συνεχισθεί αυτή η αναξιοκρατία που επικρατεί σήμερα σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας ζωής ; Μπορεί να συνεχισθεί η κατάσταση με κάποιους –πολλούς όμως – εκπαιδευτικούς οι οποίοι ουσιαστικά έχουν παρατήσει το εκπαιδευτικό τους έργο και επιδίδονται στη φροντιστηριακή παραπαιδεία που κατά τα άλλα καταγγέλλουν ; Μπορεί να συνεχισθεί η κατάσταση με αρκετούς να αντιδρούν στην ελεύθερη επιλογή γιατρού από τον πολίτη, αλλά από την άλλη να επιδίδονται αγωνιστικά στο φακελάκι ; Μπορεί να αφήσουμε το νέο φαρμακοποιό που θέλει να ανοίξει φαρμακείο να καταχρεώνεται στις Τράπεζες, για να μπορέσει να πληρώσει τον «αέρα» που του ζητάνε στον «κατειλημμένο» χώρο που θέλει να ανοίξει το φαρμακείο του ; Μπορεί να συνεχισθεί η τακτική ορισμένων τμημάτων ελεύθερων επαγγελματιών, που αντιδρούν σε απλά μέτρα κοινής λογικής, όπως η τήρηση βιβλίων εσόδων – εξόδων, ή η απόδοση ΦΠΑ για τις υπηρεσίες τους, είτε για την κατάργηση της κατώτερης αμοιβής, όπως γίνεται άλλωστε για χιλιάδες άλλες επαγγελματικές ομάδες εξίσου σοβαρής κοινωνικής προσφοράς με αυτής των δικηγόρων ; Δεν μπορεί να ανεχόμαστε κάποιους που αντιδρούν στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και στην πάταξη του ασύδοτου κυκλώματος εμπορίας των φαρμάκων και των ιατρικών οργάνων των δημόσιων Νοσοκομείων. Δεν μπορεί να συνεχίσουμε να επιτρέπουμε την λειτουργία συστημάτων που μεταλλάσσουν αρκετούς γιατρούς σε βαποράκια των φαρμακευτικών εταιριών. Δεν μπορεί να συνεχισθεί η απαράδεκτη κατάσταση των Νοσοκομείων με την έλλειψη ηλεκτρονικής παρακολούθησης του κυκλώματος των φαρμάκων, από την παραγγελία έως την χρήση τους, με αποτέλεσμα να μην γνωρίζει κανείς που πάνε τα φάρμακα και να βλέπουμε ακόμη και παρεμπόριο φαρμάκων, με την μεταπώληση ακριβών νοσοκομειακών φαρμάκων από επιτήδειους σε φαρμακεία.

Εάν η όποια εναλλακτική πολιτική πρόταση για το μνημόνιο, δεν επιχειρήσει να απαντήσει σε όλα αυτά και σε πολλά περισσότερα που δεν αναφέρθηκαν, δεν θα πείσει κανένα. Και κυρίως δεν θα αποτελεί ολοκληρωμένη εναλλακτική πολιτική πρόταση. Και αυτό ασφαλώς δεν αποτελεί υποχρέωση των πολιτών, έστω και «αγανακτισμένων», αλλά κυρίως ενός αναμορφωμένου μέσα από τις κοινωνικές δημοκρατικές διεργασίες πολιτικού συστήματος.

Χαλκίδα 28-5-2011
Κώστας Χαϊνάς


Σάββατο 21 Μαΐου 2011

Είναι η καλύτερη λύση αυτή που δόθηκε τελικά στη Μεσσαπία ;

Διαβάσαμε τις προηγούμενες μέρες ανακοίνωση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, ότι προωθείται ολοκληρωμένη πρόταση για την υδροδότησης της Μεσσαπίας και της ευρύτερης περιοχής μεταξύ Υλίκης και Ψαχνών με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης τα τρία (3) χρόνια και με προϋπολογισμό 18 εκατ. ευρώ.
http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=362&sni%5B524%5D=1003&language=el-GR
Διαβάζοντας την ανακοίνωση το πρώτο συναίσθημα είναι ανακούφιση. Επιτέλους, ασχολήθηκαν με το πρόβλημα! Σε ένα δεύτερο διάβασμα όμως αρχίζουν να δημιουργούνται ερωτηματικά. Η λύση είναι προσωρινή ή μόνιμη ; Γιατί αν είναι μόνιμη τότε μόνο κακά μαντάτα για τον τόπο μας σημαίνει. Και εξηγούμαι.
Χωρίς καμιά διάθεση μεμψιμοιρίας και γκρίνιας για ένα πολύ σοβαρό θέμα που άπτεται της υγείας των κατοίκων, θα προσπαθήσουμε να θέσουμε κάποιους προβληματισμούς αν και κατά πόσο η λύση που δόθηκε είναι η βέλτιστη και η καλύτερη στις παρούσες συνθήκες.
Καταρχήν διαβάζοντας κάποιος την ανακοίνωση προσεκτικά καταλαβαίνει ότι η λύση που επιλέχθηκε επιδιώκει να δώσει μια λύση μόνιμη. Δηλαδή μετά από τρία (3) χρόνια η περιοχή της Μεσσαπίας αλλά και η ευρύτερη περιοχή όπως λέει η ανακοίνωση μεταξύ Υλίκης και Ψαχνών (;) θα υδροδοτείται από την Υλίκη. Όμως στην περιοχή αυτή ανήκει και η Χαλκίδα και οι πόλεις που συναποτελούν το νέο Δήμο Χαλκιδέων. Τι συμβαίνει ; Υπάρχουν σήμερα δεδομένα που δείχνουν ότι και το νερό της περιοχής Χαλκίδας έχει πρόβλημα εξασθενούς χρωμίου ή θα έχει στο άμεσο μέλλον ; Βέβαια η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ δεν απαντάει στα ερωτήματα αυτά.
Όμως εδώ και πολύ καιρό υπάρχουν φωνές που τονίζουν ότι το πρόβλημα ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα δεν αφορά μόνο τη Μεσσαπία, αλλά ολόκληρη της Κεντρική Εύβοια, αφού ο υδροφορέας 07-24 είναι ένας και ενιαίος. Άρα η ρύπανση από ένα σημείο του, π.χ. Μεσσαπία, θα εξαπλωθεί πολύ σύντομα και στα άλλα σημεία του υδροφορέα. Και σήμερα ο υδροφορέας αυτός δέχεται, α) Τα ρυπαντικά φορτία οργανικών αποβλήτων των βιομηχανικών εγκαταστάσεων των πτηνοτροφικών – κτηνοτροφικών μονάδων και σφαγείων της περιοχής του Πισσώνα και β) Τα βαρέα μέταλλα και το εξασθενές χρώμιο από τα μεταλλεία της ΛΑΡΚΟ κατά κύριο λόγο και άλλων ρυπαντών. Και έρχεται το Υπουργείο με τον πιο επίσημο τρόπο να αναγνωρίσει την αλήθεια των λεγόμενων, όσων μιλούσαν χρόνια τώρα για την ρύπανση της κεντρικής Εύβοιας.
Όμως η απόφαση αυτή του ΥΠΕΚΑ δεν αντιμετωπίζει τις αιτίες του προβλήματος. Απλά προσπαθεί να απαλύνει τις σοβαρές επιπτώσεις. Φοβόμαστε ότι είναι κυρίως το δεύτερο. Γιατί οι αιτίες δεν αντιμετωπίζονται. Δεν είδαμε ούτε διαβάσαμε ότι θα γίνει κάτι με τα ανοικτές τοξικές λίμνες της ΛΑΡΚΟ που συνεχίζουν να ρυπαίνουν τον υδροφόρο ορίζοντα με βαρέα μέταλλα και εξασθενές χρώμιο. Δεν είδαμε ούτε διαβάσαμε ότι θα γίνει κάτι με τους άλλους ρυπαντές της Κεντρικής Εύβοιας.
Και τι θα γίνει με την αγροτική παραγωγή που έχει απαξιωθεί σήμερα με μεγάλες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ; Οι αγρότες δεν θα συνεχίσουν να ποτίζουν τις καλλιέργειές τους με το ρυπασμένο νερό ; Αν προσπαθήσουμε να φανταστούμε την περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας, με ρυπασμένα τα ποτάμια της και με μια γη που δεν θα μπορεί να παράγει υγιεινά αγροτικά προϊόντα, αλλά σύμφωνα με την απόφαση του ΥΠΕΚΑ θα έχουμε να πιούμε καθαρό νερό, γιατί θα έρχεται με αγωγούς από άλλες περιοχές, μάλλον εφιάλτης μοιάζει. Μήπως υπερβάλλουμε ; Δεν νομίζουμε. Η ίδια η απόφαση μας δίνει να σκεφτόμαστε αυτές τις διαστάσεις του προβλήματος.
Υπήρχε άλλη επιλογή ; Ναι και έχει κατατεθεί στο ΥΠΕΚΑ έγκαιρα και επίσημα. Δεν ισχυριζόμαστε ότι αυτή η πρόταση διεκδικεί την μοναδική αλήθεια, αλλά εκτιμούμε ότι προσέγγιζε το πρόβλημα σωστά και αντιμετώπιζε τις αιτίες που το δημιουργούν και όχι τις επιπτώσεις. Τουλάχιστον θα μπορούσε να διερευνηθεί από την πολιτεία αν υπήρχαν οι προϋποθέσεις υλοποίησης αυτής της πρότασης. Σε γενικές γραμμές η πρόταση αυτή είναι η εξής :

1. Αντιμετωπίζουμε τις αιτίες της ρύπανσης των νερών και της γης με οργανικούς ρύπους, βαρέα μέταλλα και εξασθενές χρώμιο. Δηλαδή παίρνουμε μέτρα, προειδοποιούμε τους ρυπαντές και εφόσον δεν συμμορφώνονται τους κλείνουμε τις εγκαταστάσεις τους. Δεν περιοριζόμαστε σε κάποια πρόστιμα λίγων χιλιάδων ευρώ, τα οποία μετά από διαπραγματεύσεις και παζαρέματα γίνονται φιλοδωρήματα προς το κράτος για να συνεχίζουν να ρυπαίνουν.
2. Προσωρινά δίνουμε πόσιμο νερό στην περιοχή της Μεσσαπίας από τις γεωτρήσεις της Χαλκίδας, έστω και από την Υλίκη, οι οποίες σύμφωνα με τις αναλύσεις της ΔΕΥΑΧ δεν έχουν -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- πρόβλημα.
3. Πέρα από την αξιοποίηση των γεωτρήσεων του Δήμου Χαλκιδέων στη Βοιωτική ακτή, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε ένα βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα αξιοποίησης των υδάτινων πόρων της περιοχής της Δίρφυς (Στενή, Σέτα κ.λ.π.). Οι περιοχές αυτές σήμερα έχουν σημαντικούς υδάτινους πόρους αναξιοποίητους. Οι αρμόδιοι βέβαια το ξέρουν αυτό, αλλά εκείνο που φρόντισαν, πέρυσι μάλιστα που το πρόβλημα ήταν στο φόρτε του, ήταν να παραχωρήσουν την εκμετάλλευση νερών της Δίρφυς σε ιδιωτική εταιρία για να μας το πουλάει εμφιαλωμένο. Τα νερά αυτά θα μπορούσαν να δώσουν πόσιμο νερό σε όλη την περιοχή και να αρδεύσουν τον κάμπο της Μεσσαπίας και του Ληλαντίου μέσα από την δημιουργία μικρών φραγμάτων σε κάποια επίπεδα του Λήλαντα και του Μεσσάπιου.
4. Δημιουργία ενός κεντρικού διυλιστηρίου για την παροχή καθαρού και υγιεινού νερού σε όλους τους κατοίκους της Κεντρικής Εύβοιας.
5. Οργανωμένα και ολοκληρωμένα μέτρα με συγκεκριμένη στήριξη και ενημέρωση των αγροτών για την εξυγίανση μακροπρόθεσμα της ρυπασμένης γης, αξιοποιώντας και τους πόρους της 4ου Πλαισίου Στήριξης το οποίο διαθέτει σημαντικούς πόρους για το περιβάλλον.
Εκτιμούμε ότι οι άξονες αυτοί μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα μια άλλης πολιτικής κατά της ρύπανσης της Κεντρικής Εύβοιας και για μια βιώσιμη προοπτική. Γιατί ειλικρινά την απόφαση αυτή του ΥΠΕΚΑ παρά το γεγονός ότι με μια πρώτη ματιά την διαβάζεις με ανακούφιση, με μια δεύτερη, είναι σαν να μας λέει ότι ο τόπος μας έχει «τελειώσει». Μακάρι να μην είναι έτσι.


Χαλκίδα 21-5-2011
Κώστας Χαϊνάς

Κυριακή 3 Απριλίου 2011

Σκέψεις για την μεταφορά του λιμανιού της Χαλκίδας

Το θέμα της μεταφοράς του λιμανιού της Χαλκίδας, είναι ένα θέμα που ταλανίζει την κοινωνία μας χρόνια τώρα. Έχουν τοποθετηθεί πολλοί φορείς κατά καιρούς. Τελευταία το θέμα βγήκε ξανά στην επικαιρότητα με την ανακίνησή του από την Λιμενική Επιτροπή και με την γνωστή μελέτη που πρότεινε ως την πιο ενδεδειγμένη θέση την περιοχή της αρχαίας Αυλίδας. Είχαμε τις γνωστές αντιδράσεις της κοινωνίας της περιοχής και όχι μόνο και το θέμα «ξεχάστηκε», έως πριν λίγες μέρες με την κατάθεση σχετικής επερώτησης στη Βουλή.
Στο παρελθόν έχουμε τοποθετηθεί ξεκάθαρα για το θέμα της αρχαίας Αυλίδας, της προστασίας και της ανάδειξης της. Όπως επίσης έχουμε συμφωνήσει έμμεσα με την απομάκρυνση του λιμανιού της Χαλκίδας από τον χώρο που είναι σήμερα για πολλούς λόγους, οικονομικούς, κοινωνικούς και καταρχήν περιβαλλοντικούς. Δεν είναι καθόλου φίλο-περιβαλλοντική η άποψη για την παραμονή του εμπορικού λιμανιού στο κεντρικό σημείο της πόλης. Αντίθετα. Η λειτουργία του λιμανιού τόσα χρόνια μέσα στη ζωή της πόλης, έχει επιβαρύνει σημαντικά το κυκλοφοριακό φορτίο με μεγάλα φορτηγά και νταλίκες, τα οποία πρέπει να διασχίσουν ένα σημαντικό τμήμα των δρόμων της πόλης για να έχουν πρόσβαση στο λιμάνι. Η λειτουργία του λιμανιού επιβαρύνει επίσης και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πιο παλιάς συνοικίας της πόλης, της Αγίας Παρασκευής. Γενικά η απομάκρυνση του λιμανιού θα προσδώσει μια άλλη αξία, συνολικά στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της Χαλκίδας, θα αφαιρέσει ένα σημαντικό φορτίο ρύπανσης και θα ανοίξει το δρόμο για την ενοποίηση των παραλιακών χώρων περιπάτου με την περιοχή «βούρκος» και «Πάρκο του Λαού».
Και που πρέπει να πάει το λιμάνι εάν συμφωνήσουμε ότι πρέπει να απομακρυνθεί ; Ένα ερώτημα δύσκολο που χρειάζεται επιστημονικές προσεγγίσεις, με βασικά κριτήρια όμως όχι μόνο τα οικονομικά, αλλά και τα κοινωνικά και τα πολιτιστικά αλλά και τα περιβαλλοντικά. Δεν θα επιχειρηματολογήσω σχετικά για το ποιος είναι ο κατάλληλος χώρος που θα πρέπει να υποδεχθεί το λιμάνι της Χαλκίδας, γιατί δεν έχω, ούτε όλα τα δεδομένα στην διάθεσή μου, ούτε είμαι ο κατεξοχήν ειδικός στο θέμα. Βέβαια σε ανύποπτο χρόνο έχω μιλήσει για την αναγκαιότητα κάποιων ήπιων παρεμβάσεων στο λιμάνι της Κύμης, το οποίο σε συνδυασμό με την είσοδο του σιδηρόδρομου και της νέας υποθαλάσσιας σύνδεσης στο στενό του Μπουρτζίου και την νέα μεσογειακή χάραξη, θα μπορούσε το λιμάνι της Κύμης να αποτελέσει μια ανατολική πύλη εξυπηρέτησης των μεταφορικών και ακτοπλοϊκών αναγκών της Εύβοιας και γενικότερα. Πάντα βέβαια με σεβασμό στο περιβάλλον, χωρίς «μεσσιανικές» κατασκευές και παρεμβάσεις που θα αλλοιώσουν το τοπίο της Εύβοιας και της Κύμης ιδιαίτερα. Εάν μια τέτοια προοπτική είναι ρεαλιστική και τα επιστημονικά δεδομένα την επιβεβαιώσουν θα μπορούσε να δοθεί λύση και στο θέμα της μεταφοράς του λιμανιού της Χαλκίδας.
Εκείνο όμως που θα πω ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές είναι το θέμα της Αυλίδας. Δεν αποτελεί λύση η μεταφορά του λιμανιού της Χαλκίδας στην περιοχή της αρχαίας Αυλίδας για πολλούς λόγους. Οικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουμε να αδιαφορούμε για τον τόπο αυτό στο όνομα κάποιας «ανάπτυξης». Την «ανάπτυξη» αυτή την ζήσαμε και την ζούμε δεκαετίες τώρα στην περιοχή της αρχαίας Αυλίδας και έχουμε αρκετή εμπειρία. Υποβάθμιση κοινωνική, περιβαλλοντική, πολιτισμική όλης της περιοχής και της Χαλκίδας. Κάποιες θέσεις εργασίας που προσέφερε δεν μπορούν να ανατρέψουν το αρνητικό ισοζύγιο της παρουσίας τους, αφ’ ενός γιατί δεν έχουμε τα δεδομένα μιας άλλης «ανάπτυξης» που θα μπορούσε να έχει η περιοχή, στη βάση της αξιοποίησης της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και της φυσικής ομορφιάς του κόλπου της Αυλίδας που σπαταλήσαμε ασύδοτα κατά το παρελθόν, αφού πέραν των άλλων λόγων, αφορά ένα μνημείο με παγκόσμια απήχηση και ειδικό βάρος. Άρα λοιπόν η γνώμη μας είναι, ότι το μοντέλο αυτής της «ανάπτυξης» έχει τελειώσει. Πρέπει να αναζητήσουμε νέες λύσεις και προτάσεις. Γι αυτό προτείνουμε σε βάθος δεκαετίας, στα πλαίσια ενός νέου χωροταξικού σχεδιασμού να μεταφερθούν οι σημερινές βιομηχανίες της Αυλίδας, σε χωροθετημένη βιομηχανική περιοχή(για την οποία έχει υποδειχθεί κατάλληλη θέση), με τις απαραίτητες υποδομές. Και από τώρα να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα μακροπρόθεσμο έργο για την ανάδειξη αυτής της περιοχής και της αξιοποίησής της. Πόροι στα πλαίσια του ΕΣΠΑ υπάρχουν διαθέσιμα και χρειάζεται η τοπική και η περιφερειακή αυτοδιοίκηση να προστρέξουν στην κατάθεση μελετών και προτάσεων, έτσι ώστε να μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε αυτό το σχέδιο ανάπλασης και ανάδειξης της αρχαίας Αυλίδας.
Συμπερασματικά λοιπόν θα έλεγα ότι το δίλημμα μεταφορά του λιμανιού ή όχι δεν υφίσταται. Το εμπορικό λιμάνι χρειάζεται να φύγει από τον κεντρικό ιστό της πόλης. Ο τόπος όμως μεταφοράς του είναι ένα διαφορετικό θέμα που χρειάζεται να το προσεγγίσουμε εκτός από οικονομικά κριτήρια, με κοινωνικά και κυρίως περιβαλλοντικά και πολιτισμικά κριτήρια. Και η προστασία και ανάδειξη της αρχαίας Αυλίδας αποτελεί ένα αδιαπραγμάτευτο χαρτί για την κοινωνία μας που δεν μπορούμε να το θυσιάσουμε στο όνομα οποιασδήποτε «ανάπτυξης».


Χαλκίδα 3-4-2011
Κώστας Χαϊνάς

Πέμπτη 10 Μαρτίου 2011

Τι δείχνουν τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας δημοτικής αρχής της Χαλκίδας ;

Διανύουμε τον 3ο μήνα της νέας δημοτικής αρχής του διευρυμένου πλέον Δήμου Χαλκιδέων. Ένα διάστημα πολύ μικρό για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα για το πώς θα κυλήσει η νέα δημοτική θητεία, αλλά σίγουρα ένα διάστημα όπου γευτήκαμε κάποια πρώτα στοιχεία της πρακτικής και πολιτικής της νέας δημοτικής αρχής. Η σημερινή μας αναφορά γίνεται με πνεύμα και κριτήριο δημιουργικό. Δεν θέλουμε ούτε να αφορίσουμε ούτε να μηδενίσουμε τα πράγματα. Θέλουμε απλά να συμβάλλουμε στον προβληματισμό για το πώς πρέπει να πορευτούμε ως τοπική κοινωνία για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων σε μια περίοδο καθόλα δύσκολη για όλους μας.

1. Για την διαφάνεια και δημοσιότητα

Μέχρι σήμερα το μόνο μέσο όπου μπορούμε κάτι να μάθουμε για τα δημοτικά πράγματα είναι η ιστοσελίδα του Δήμου. Και αυτή όμως προβληματική τεχνικά και με ορισμένα τμήματά της να έχουν τα δεδομένα του 2009. Σε ένα σύνδεσμο μάλιστα που παραπέμπει όπως λέει στο βαρύγδουπο, «Ενιαίο Διαδικτυακό Περιβάλλον για την παροχή On Line Υπηρεσιών στους πολίτες και στις Επιχειρήσεις» http://xalkida.kedke.org/xalkida/, η ενημέρωση έχει μείνει στις 24/11/2009 (!!!) και αναφέρει το προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο !

Επί τοις ουσίας δεν υπάρχει ενημέρωση για την ουσία των θεμάτων που συζητούνται στο Δημοτικό Συμβούλιο και στις θεσμοθετημένες επιτροπές του Δήμου. Κάποιοι νομίζουν ότι ξεμπερδεύουν με την διαφάνεια εάν ανακοινώσουν τα θέματα της ημερήσιας διάταξης ενός σώματος. Μάλλον όμως κάνουν λάθος. Θα πρέπει να δημοσιεύονται τα πάντα σύμφωνα και με το νόμο περί διαφάνειας των δημοσίων εγγράφων. Όλα τα έγγραφα με τις εισηγήσεις και τις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, των επιτροπών και του Δημάρχου. Χρειάζεται σαφώς η ιστοσελίδα να επανασχεδιαστεί και να αναμορφωθεί ώστε να καλύπτει όλους τους νέους τομείς της δουλειάς του Δήμου. Η ενημέρωση των πολιτών ασφαλώς δεν πρέπει να εξαντλείται μόνο στην διαδικτυακή ενημέρωση αλλά είναι ένα πρώτο βήμα, χωρίς ουσιαστικά κανένα κόστος και θα πρέπει να συνοδεύεται και με άλλες ενέργειες ενημέρωσης των πολιτών για όσους δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

2. Για τον Συμπαραστάτη του Δημότη

Ορίσθηκε στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης. Με συνοπτικές διαδικασίες. Για να μην αδικούμε διαβάστηκαν και κάποια βιογραφικά υποψηφίων. Αξίζει όμως να αναφέρουμε συνοπτικά τη διαδικασία για να δούμε τα κενά της διαβούλευσης. Ξεκίνησε η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου για το συγκεκριμένο θέμα χωρίς κανένας δημοτικός σύμβουλος να γνωρίζει τι υποψηφιότητες έχουν κατατεθεί.

Ασφαλώς η διαδικασία ορίζει ότι ο ίδιος ο υποψήφιος καταθέτει αίτηση. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν μπορούσε να διασφαλιστεί ουσιαστική συζήτηση για τις υποψηφιότητες. Για παράδειγμα πριν την ψηφοφορία δεν υπήρξε καν μια τοποθέτηση των υποψηφίων, ώστε να εκτιμηθούν κάποια πράγματα για τον υποψήφιο. Πως σκέφτεται να λειτουργήσει ως Συμπαραστάτης, ποιες είναι οι σκέψεις του, οι προτάσεις του για το ρόλο του. Τίποτα. Καμιά τοποθέτηση από κανέναν υποψήφιο. Η διαδικασία αυτή έτσι όπως έγινε δείχνει ότι κάποιοι δεν προτιμούν διαβούλευση, αλλά τυπικό κλείσιμο των εκκρεμοτήτων με συνοπτικές διαδικασίες. Γιατί μάλλον εκκρεμότητες θεωρούνται παρόμοια σοβαρά θέματα και όχι προβλήματα που απαιτούν ουσιαστική διαβούλευση. Και αν κάποιος ισχυριστεί ότι δεν είχαμε περιθώριο χρόνου, ας φρόντιζαν οι αρμόδιοι να υπάρχει.

3. Για την Επιτροπή Διαβούλευσης

Και στο θέμα αυτό είχαμε σοβαρό έλλειμμα ενημέρωσης της κοινωνίας των πολιτών. Πολλοί κοινωνικοί φορείς δεν είχαν ενημερωθεί για την Επιτροπή Διαβούλευσης και το ρόλο της, ώστε να προλάβουν να συζητήσουν το θέμα στις εσωτερικές τους διαδικασίες και στην συνέχεια να προτείνουν τους εκπροσώπους τους. Η βασική αιτία είναι ότι κάποιοι δεν έχουν πιστέψει στην χρησιμότητα αυτού του νέου θεσμού. Μάλλον σαν «βαρίδι» το βλέπουν κάποιοι και γι αυτό δεν έχουν πρόβλημα στην υποβάθμισή του. Όμως η Επιτροπή Διαβούλευσης είναι ένας νέος θεσμός, ο οποίος κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να αποτελέσει ένα ουσιαστικό όργανο πραγματικής διαβούλευσης του Δήμου με την κοινωνία. Ένας θεσμός όπου μπορούν να συζητούνται τα σοβαρά θέματα για την πόλη πριν οδηγηθούν στο Δημοτικό Συμβούλιο. Θα είναι όφελος για την κοινωνία μας να μπορούν να εκφραστούν ολοκληρωμένα και τεκμηριωμένα οι απόψεις των κοινωνικών φορέων για τα προβλήματα της πόλης. Αλλά και οι ίδιοι οι κοινωνικοί φορείς να μπορούν να ανοίξουν μια δική τους διαβούλευση με τα μέλη τους για τα μεγάλα προβλήματα της πόλης και στην συνέχεια να μπορούν να εκφράζουν ολοκληρωμένα και τεκμηριωμένα τις προτάσεις τους στην Επιτροπή Διαβούλευσης του Δήμου.

Κέρδος θα έχει το Δημοτικό Συμβούλιο όταν πριν την συζήτηση ενός σημαντικού θέματος, θα έχει προηγηθεί ένας πλούσιος και δημιουργικός διάλογος με τους κοινωνικούς φορείς της πόλης. Όμως αυτό προϋποθέτει ορισμένα πράγματα. Το βασικό είναι να εκφράζονται όλοι οι κοινωνικοί φορείς στην Επιτροπή Διαβούλευσης. Έτσι όμως όπως έγινε η διαδικασία συγκρότησής της δεν διασφάλισε την συμμετοχή κάποιων σημαντικών φορέων, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν την δυνατότητα συμμετοχής στην συνέχεια. (Οι Περιβαλλοντικοί Φορείς για παράδειγμα του Δήμου ενημερώθηκαν για την συμμετοχή τους σ’ αυτήν ;) Η Επιτροπή Διαβούλευσης δεν μπορεί να συνεδριάζει στις 2 το μεσημέρι όταν αρκετοί εργάζονται την ώρα αυτή. Εκτός αν θέλουμε να την απαξιώσουμε από την αρχή. Τα θέματα πρέπει να δίνονται έγκαιρα για εσωτερική διαβούλευση των φορέων, ώστε όταν έρχεται ο εκπρόσωπος ενός κοινωνικού φορέα στην Επιτροπή Διαβούλευσης να εκφράζει όσο γίνεται πιο αυθεντικά τις θέσεις της συλλογικότητας που εκπροσωπεί. Όμως για να γίνει αυτό πρέπει οι εκπρόσωποι των φορέων να παίρνουν έγκαιρα τα θέματα για διαβούλευση με ουσιαστική τεκμηρίωση και τα συνοδευτικά έγγραφα και όχι να παραλαμβάνουν μια απλή λίστα θεμάτων που καλούνται να τοποθετηθούν στην συνεδρίαση της Επιτροπής Διαβούλευσης.

Τέλος το σώμα αυτό πρέπει να αποκτήσει μια δική του αυτοτελή οντότητα και δραστηριότητα, δημιουργώντας μια συνολική ατζέντα θεμάτων, τα οποία θα πρέπει να διαβουλευτεί με αξιολόγηση και προτεραιότητα. Αυτό μπορεί να γίνει καταθέτοντας ο κάθε φορέας τις σκέψεις και τις προτάσεις του για τα προβλήματα της πόλης που προτείνει ο καθένας για διαβούλευση και κάποια επιτροπή να αναλάβει να ταξινομήσει και να μεθοδεύσει την διαδικασία διαβούλευσης του. Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να φαίνεται κοπιαστική, αλλά είναι αυτή που θα προσδώσει ουσιαστικό περιεχόμενο και ρόλο στην Επιτροπή Διαβούλευσης. Έτσι θα μπορέσει να αποτελέσει ένα ουσιαστικό σώμα, το οποίο θα αποτελέσει έναν πραγματικό σύμβουλο για το Δημοτικό Συμβούλιο. Έτσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις να μην λειτουργούν συμπολίτευση και αντιπολίτευση ως παρατάξεις που συνεχώς «μαλώνουν» χωρίς ουσία. Γιατί μια ουσιαστική Επιτροπή Διαβούλευσης, θα υποχρεώσει όλους να λειτουργούν με βάση το ευρύτερο συμφέρον της πόλης και της κοινωνίας των πολιτών και όχι με βάση τα στενά παραταξιακά τους μικροσυμφέροντα.

Ασφαλώς είμαστε στην αρχή της δημοτικής θητείας και δεν μπορούμε σήμερα να αφορίζουμε γενικά και αόριστα. Όμως μπορούμε επειδή είμαστε στην αρχή της δημοτικής θητείας να θέσουμε κάποιες αρχές, ώστε να διασφαλίσουμε την ουσιαστική συμμετοχή της κοινωνίας στα δημοτικά πράγματα και τους τοπικούς μας άρχοντες να σκύψουν πιο ουσιαστικά στα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας μας.

Χαλκίδα 10-3-2011
Κώστας Χαϊνάς

Τετάρτη 12 Ιανουαρίου 2011

Μια σκέψη για τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις με δημόσιο έλεγχο

Παρακολουθούμε ως κοινωνία το τελευταίο διάστημα τις εξελίξεις με επίκεντρο τα μέσα μαζικής μετακίνησης όπως ο ΟΣΕ και τα μέσα μετακίνησης της Αθήνας, αλλά και άλλες επιχειρήσεις υπό δημόσιο έλεγχο. Όλα τα στοιχεία που έχουν δημοσιευθεί μέχρι σήμερα δείχνουν ότι όλες αυτές οι επιχειρήσεις τα προηγούμενα χρόνια ακολουθούσαν μια πολιτική στα πλαίσια του πελατειακού συστήματος, με βασικό στόχο την εξυπηρέτηση του. Στα πλαίσια αυτά, το συνδικαλιστικό κίνημα στις επιχειρήσεις αυτές μετατράπηκε αργά και σταθερά σε μια συντεχνιακή λέσχη, η οποία απαιτούσε κάθε χρόνο όλο και περισσότερα από τα πιο δίκαια, έως τα πιο παράλογα «αιτήματα». Οι διοικήσεις των επιχειρήσεων αυτών με πλήρη πολιτική κάλυψη της κεντρικής εξουσίας κάθε απόχρωσης, δεν είχαν κανέναν λόγο να αρνηθούν αφού ούτε από την δική τους τσέπη τα έβαζαν, αλλά ούτε και από τους προϋπολογισμούς των επιχειρήσεων. Γνώριζαν ότι το πελατειακό Κράτος θα έρθει και θα καλύψει τα ελλείμματά τους από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή από τους Έλληνες φορολογούμενους. Και με αυτά και με άλλα πολύ πιο σοβαρά ίσως σε άλλους τομείς, όπως οι δημόσιες προμήθειες, οι προμήθειες των Δημόσιων Νοσοκομείων και άλλοι τομείς, στήθηκε ένα μεγάλο πάρτυ με πρωταγωνιστές τους κάθε είδους ημέτερους και τα σαΐνια που μπαινοέβγαιναν με μεγάλη ευκολία τα υπουργικά γραφεία της κάθε Κυβέρνησης.
Έτσι λοιπόν απαξιώθηκαν μεγάλες δημόσιες επιχειρήσεις όπως η Ολυμπιακή και ο ΟΤΕ παλαιότερα και σήμερα ο ΟΣΕ και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις με μεγάλα χρέη και ελλείμματα στους προϋπολογισμούς τους. Και πέρασε σιγά – σιγά στην κοινή γνώμη η ιδέα ότι αυτές οι επιχειρήσεις έπρεπε να ιδιωτικοποιηθούν, αφού το Κράτος αποδείχθηκε ανίκανο να τις διαχειριστεί. Και αυτό ήταν μια αλήθεια. Όπως αλήθεια είναι ότι σ’αυτό συνέβαλλαν και συμβάλλουν ακόμα και σήμερα με την στάση τους το συνδικαλιστικό κίνημα αυτών των επιχειρήσεων, αλλά και το τμήμα του πολιτικού συστήματος και ειδικά η αριστερά κάθε απόχρωσης. Μπορεί να μην έχουν τις μεγάλες ευθύνες των δύο κυρίαρχων κομμάτων εξουσίας της μεταπολίτευσης, για την απαξίωση και τη καταχρέωση αυτών των επιχειρήσεων. Όμως έχουν κάποιες ευθύνες για το κατάντημα αυτών των επιχειρήσεων. Οι συνδικαλιστές γιατί σε αγαστή συνεργασία με τις κάθε φορά διοικήσεις απέδειξαν ότι το μόνο που τους ενδιέφερε, ήταν οι συντεχνιακές τους διεκδικήσεις. Και τα κόμματα της αριστεράς, γιατί δεν ανέδειξαν στην ελληνική κοινωνία το πρόβλημα των επιχειρήσεων αυτών στην αντικειμενική τους διάσταση, δεν διαφώνησαν με τις πρακτικές των συνδικαλιστών ούτε μία φορά, αν και πολλά από αυτά που διεκδικούσαν ήταν σε ευθεία αντίθεση με τους υπόλοιπους εργαζόμενους, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Όπως έγινε με τα προκλητικά μπόνους των 150.000,00 € των εθελουσίων εξόδων από τις δημόσιες επιχειρήσεις κάποιων στα 45 τους... Και κυρίως γιατί μέχρι και σήμερα μόνο καταδικάζουν ή καταγγέλλουν και δεν προτείνουν εναλλακτικές ρεαλιστικές λύσεις για σήμερα και όχι για ένα αδιόρατο μέλλον.
Έτσι λοιπόν οι εργαζόμενοι άνθρωποι αγανακτούν όταν διαπιστώνουν ότι τα μεγάλα ελλείμματα των επιχειρήσεων αυτών καλούνται να τα πληρώσουν οι ίδιοι, με αύξηση της φορολογίας, είτε άμεσης είτε έμμεσης. Και τι μένει ως λύση ; Η ιδιωτικοποίηση αυτών των επιχειρήσεων. Όμως αλήθεια δεν υπάρχει κάποια άλλη λύση έστω και σήμερα στα πλαίσια αυτού του συστήματος ;
Μια σκέψη που έχει διατυπωθεί κατά καιρούς, είναι η ανάληψη της διαχείρισης από τους ίδιους τους εργαζόμενους της κάθε επιχείρησης. Ναι, γιατί όχι ; Αυτοδιαχείριση. Να αναλάβουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι την διοίκηση αυτών των επιχειρήσεων, χωρίς κρατικές και κυβερνητικές παρεμβάσεις και κυρίως χωρίς κρατικές επιχορηγήσεις και καλύψεις των ελλειμμάτων τους. Με την αξιοποίηση του επιστημονικού δυναμικού της χώρας, των επιστημονικών και κοινωνικών φορέων να ασκήσουν αυτοδιαχείριση των επιχειρήσεων που εργάζονται. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι σήμερα ουσιαστικά δεν λύνουν τα ζητήματα της λειτουργίας αυτών των επιχειρήσεων, κάτω βεβαίως από τις οδηγίες και τις αποφάσεις των διοικήσεων. Απλά οι διοικήσεις θα ορίζονται και θα ελέγχονται από τους ίδιους τους εργαζόμενους των δημόσιων επιχειρήσεων. Τι θα αλλάξει ; Θα αλλάξει κάτι σημαντικό. Θα αλλάξει κυρίως η νοοτροπία. Θα πρέπει πλέον οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να αποδείξουν ότι μπορούν να διαχειριστούν τις υποθέσεις των επιχειρήσεων τους. Να αποδείξουν ότι μπορούν να τις νοικοκυρέψουν και να τις κάνουν βιώσιμες. Όχι κερδοφόρες, αλλά βιώσιμες. Θα υποχρεωθούν να σκέφτονται καλύτερα το συλλογικό τους συμφέρον μέσα από το κοινωνικό συμφέρον και το συμφέρον της επιχείρησης που θα διοικούν. Έτσι θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του καταμερισμού εργασίας, της καλύτερης διαχείρισης των εργατικών υποθέσεων, της καλύτερης παροχής ποιοτικών υπηρεσιών αφού οι ίδιοι θα καλούνται να αποφασίζουν. Κάποιος θα πει. Μα κάποιες απ’αυτές ίσως χρειαστεί να επιδοτηθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό, γιατί διαφορετικά το κόστος των παρεχομένων υπηρεσιών προς τους πολίτες θα μεγαλώσει με αποτέλεσμα να ακριβύνουν πάρα πολύ οι υπηρεσίες αυτές όπως π.χ. οι δημόσιες συγκοινωνίες. Ναι, ασφαλώς ενδέχεται να χρειαστεί να επιδοτηθούν κάποιες από τις επιχειρήσεις αυτές για τις υπηρεσίες που προσφέρουν προς τους πολίτες. π.χ. οι δημόσιες συγκοινωνίες. Κανένα πρόβλημα. Θα υπάρξουν αυτές οι αντικειμενικές διαδικασίες που κάποιο κόστος μπορεί να αναλάβει να το καλύπτει ο κρατικός προϋπολογισμός. Αυτό όμως θα είναι γνωστό στην κοινωνία και η ίδια η κοινωνία θα το αποδεχθεί, εφόσον κριθεί σωστό και δίκαιο. Μπορεί να υπάρξουν και άλλες δυσκολίες τις οποίες όμως εφόσον συμφωνήσουμε επί τοις ουσίας, μπορούν να αντιμετωπισθούν. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των επιχειρήσεων αυτών δεν είναι ανάγκη να αλλάξει. Θα παραμείνουν στο Κράτος. Η διοίκησή τους όμως και η καθημερινή τους διαχείριση θα είναι υπόθεση των ίδιων των εργαζομένων.
Ας δοκιμάσουμε και αυτό το κοινωνικό πείραμα. Ας δεχθούν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι την ανάληψη της διοίκησης και της διαχείρισης αυτών των επιχειρήσεων. Κανένας νομίζω δεν θα είχε αντίρρηση. Και αν κάποιοι έχουν αντίρρηση και ορέγονται αυτές τις επιχειρήσεις και κάποιοι άλλοι από το πολιτικό σύστημα θέλουν να τους τις μεταβιβάσουν απαξιωμένες και φθηνές, ας αποδείξουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, το ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα ότι μπορεί να τους κόψει την όρεξη.

Χαλκίδα 12-1-2011
Κώστας Χαϊνάς