ΙΚΑ και η αναγκαιότητα ριζικών αλλαγών στο δημόσιο τομέα

Υποτίθεται ότι το ΙΚΑ είναι ένας οργανισμός που έχει ως κύριο σκοπό την διασφάλιση των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζόμενων. Δηλαδή να παρακολουθεί και να ελέγχει την αγορά εργασίας ώστε όλοι οι εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας να είναι ασφαλισμένοι και να εισπράττει τις ασφαλιστικές εισφορές. Να τιμωρεί τους εισφοροφυγάδες και εκείνους που αποφεύγουν να ασφαλίζουν το προσωπικό τους. Δυστυχώς οι άνθρωποι του ΙΚΑ αντί να μαζεύουν εισφορές και να βάζουν πρόστιμα στους «εισφοροφυγάδες» και τους «εισφοροαποφυγάδες», δηλαδή σ’αυτούς που απασχολούν στις επιχειρήσεις τους και στα χωράφια τους αλλοδαπούς εργάτες (και όχι μόνο), χωρίς να τους κολλάνε ούτε ένα ένσημο, βάζουν πρόστιμα σε ελεύθερους επαγγελματίες – οι οποίοι σημειωτέον δεν απασχολούν προσωπικό- γιατί κάποια στιγμή π.χ. άλλαξαν την διεύθυνσή τους και δεν ενημέρωσαν το ΙΚΑ. Είτε γιατί δεν έκλεισαν τον φάκελο της οικοδομής τους αν και έχουν πληρώσει κανονικά όλα τα ένσημα ! Ναι, βάζουν πρόστιμο σε όσους πολίτες δεν έχουν κλείσει τον φάκελο της οικοδομής τους ανεξάρτητα εάν δεν οφείλουν ούτε ένα ευρώ!!! Διαχρονικά η συμπεριφορά των ανθρώπων του ΙΚΑ, σου δίνει την εντύπωση ότι αυτό που κάνουν είναι να επιβάλλουν αμέσως πρόστιμο για κάποια διαδικαστικά ή διαχειριστικά λάθη των επαγγελματιών ή δεν σε ενημερώνουν και σε περιμένουν στη γωνία, ώστε εάν παραλείψεις κάτι να σου επιβάλλον πρόστιμο και στην συνέχεια να σε ταλαιπωρούν με μια απάνθρωπη νοοτροπία, έτσι, ώστε να σκέφτεσαι αν το κάνουν μόνο και μόνο για να ικανοποιούν ένα άρρωστο αίσθημα περί εξουσίας που διακατέχει ορισμένους δημόσιους εξουσιαστές υπαλληλίσκους. Γιατί αλήθεια εάν ο κάθε πολίτης ενημερωνόταν στην αρχή της οικοδομής από το ΙΚΑ, ότι χρειάζεται μετά την ολοκλήρωση της οικοδομής να γίνει η διαδικασία του κλεισίματος του φακέλου, ποιος άραγε δεν θα πήγαινε ; Έχω διαπιστώσει όμως (διασταυρώνοντας αρκετές περιπτώσεις), ότι δεν το λένε στους πολίτες, ώστε όταν κάποιος, κάποια στιγμή, θα πάει ανυποψίαστος να πάρει ασφαλιστική ενημερότητα, αλλά έχει φάκελο οικοδομής, ανεξάρτητα εάν έχει πληρώσει όλα τα ένσημα, εφόσον δεν έχει «κλείσει» το φάκελο της οικοδομής, τότε θα πληρώσει πρόστιμο. Και ξέρετε, το «κλείσιμο» του φακέλου όπως καταλαβαίνετε, είναι μια απλή τυπική διαδικασία, την οποία θα μπορούσε να την κάνει και μόνη της η υπηρεσία του ΙΚΑ ενημερώνοντας τον πολίτη. Έτσι όμως δεν θα μπορούσαν αν επιβάλλουν αυτά τα απαράδεκτα πρόστιμα. Ο ίδιος είχα πριν καμιά δεκαριά χρόνια ένα γραφείο σε μια διεύθυνση της Χαλκίδας ως ελεύθερος επαγγελματίας. Κάποια στιγμή μετέφερα το γραφείο μου σε άλλη διεύθυνση. Πέρασαν χρόνια - χωρίς να απασχολώ προσωπικό – αφού ήμουν αυτοαπασχολούμενος και αποφάσισα να διακόψω την συγκεκριμένη επαγγελματική δραστηριότητα. Έκλεισα τα λογιστικά βιβλία μου και ενημέρωσα το ΙΚΑ για την διακοπή της δραστηριότητάς μου, αν και δεν απασχολούσα προσωπικό. Κανονικά βέβαια το ΙΚΑ –όπως γίνεται σε όλες τους χώρες του κόσμου που το Κράτος σέβεται τους πολίτες του- θα έπρεπε να ενημερωθεί απ’ευθείας από την Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία για την διακοπή, -όπως και για κάθε αλλαγή-, στην οποία υποβάλλονται όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά και υλοποιείται η διακοπή της δραστηριότητας ή άλλες αλλαγές και όχι να ζητά από τους επαγγελματίες να τους ενημερώνει για κάθε αλλαγή της δραστηριότητάς τους. Και η φοβερή υπηρεσία Εσόδων του ΙΚΑ με έπιασε στα πράσα. Με ύφος εικοσιπέντε καρδιναλίων μου ανακοίνωσε αφού έλαβε τα έγραφα της ενημέρωσής μου, ότι στα μητρώα της φαίνεται η παλιά Διεύθυνση και για την αλλαγή της δεν έχω ενημερώσει το ΙΚΑ και έτσι μου επιβάλλει πρόστιμο. Την ίδια εμπειρία είχα και με το φάκελο της οικοδομής. Ενώ είχαμε πληρώσει όλα τα ένσημα μας επέβαλλαν πρόστιμο γιατί δεν είχαμε «κλείσει» το φάκελο.
Αυτές τις εμπειρίες έχω από την υπηρεσία Εσόδων του ΙΚΑ και κάποιες άλλες πολύ θλιβερές κατά το παρελθόν, αλλά και αρκετές άλλες που μου έχουν εξιστορήσει συνάδελφοι, που το μόνο που εξέπνεαν ήταν, μιζέρια, κακομοιριά, εκδίκηση, μίσος για τον πολίτη και την επιχείρηση. Καμιά απ’αυτές τις εμπειρίες, δεν είχαν να κάνουν με αμφισβήτηση υποχρεώσεων εισφορών. Αλλά κυρίως με την απαράδεκτη και κακή συμπεριφορά. Συμπεριφορά εξουσιαστή προς εξουσιαζόμενο που συναντάς σε ορισμένους υπαλλήλους του δημοσίου. Δοκιμάστε να πάτε σε έναν γκισέ του ΙΚΑ. Θα διαπιστώσετε πολύ γρήγορα ότι σε αντιμετωπίζουν σχεδόν ως σκουπίδι που δεν αξίζεις την προσοχή τους, πριν καν ακούσουν την υπόθεσή σου!!! Εάν υπήρχε αξιολόγηση από τους πολίτες –την οποία τόσο πολύ πολεμάνε κάποιοι βολεμένοι συνδικαλιστές τους- θα είχαν απολυθεί κατά τη γνώμη μου οι μισοί υπάλληλοι του ΙΚΑ Χαλκίδας!
. Δεν είναι βέβαια ένα απλό θέμα χαρακτήρα των υπαλλήλων του δημοσίου, ούτε η συμπεριφορά τους είναι επίκτητη. Και αυτοί διαμορφώνονται ανάλογα με το περιβάλλον και την καλλιέργειά τους. Έχω φίλους πολύ καλούς δημόσιους υπαλλήλους που σέβονται τη δουλειά τους και τους πολίτες σε διάφορες υπηρεσίες του δημοσίου. Το πρόβλημα είναι το γενικότερο περιβάλλον του δημοσίου το οποίο διαμορφώθηκε διαχρονικά από ένα πελατειακό σύστημα, και πρέπει να αλλάξει ριζικά. Και αυτό μπορεί να γίνει με συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα πολιτικής που θα εφαρμοστούν σε όλες τις βαθμίδες του δημοσίου, σταδιακά και σταθερά χωρίς διακρίσεις και εκπτώσεις. Ένα σημαντικό μέτρο είναι η αξιολόγηση των υπηρεσιών και των υπαλλήλων μέσα από ένα αδιάβλητο σύστημα και υπάρχουν τέτοια στην διεθνή εμπειρία, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα στη χώρα μας. Η αυτοαξιολόγηση, η αξιολόγηση των υπαλλήλων από την υπηρεσία και κυρίως η αξιολόγησή τους από τους πολίτες αποτελεί μια μεταρρύθμιση εκ των ων ουκ άνευ. Αποτελεί αναγκαία και ικανή συνθήκη για να δούμε να αλλάζουν κάποια πράγματα των δημόσιων υπηρεσιών προς όφελος του πολίτη και της κοινωνίας.

Χαλκίδα 23-11-2011
Κώστας Χαϊνάς