Τρίτη 22 Ιουλίου 2014

Η διευθέτηση του χρέους της χώρας δεν είναι μια υπόθεση “δωρεάν γεύματος”




Από το φθινόπωρο η χώρα περνάει σε μια νέα περίοδο όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις για το χρέος της χώρας. Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο θα τεθεί το θέμα της διευθέτησης του χρέους και της βιωσιμότητας του. Το θετικό στην υπόθεση είναι ότι οι περισσότερες δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας, μετά από διάφορες περιπλανήσεις, έχουν προσγειωθεί σε έναν πιο ρεαλιστικό δρόμο και τουλάχιστον αναγνωρίζουν τη νομιμότητα του χρέους. Δηλαδή ότι το χρέος της χώρας σε συντριπτικό ποσοστό, έχει δημιουργηθεί από δάνεια νόμιμων εκλεγμένων Κυβερνήσεων, τις οποίες μάλιστα τις νομιμοποιούσε η συνεχής υπερψήφισή τους από τον ελληνικό λαό για σαράντα χρόνια! Εκτός ίσως από κάποιους “ψεκασμένους” και τις δυνάμεις  του νεοναζισμού, οι οποίες επιμένουν σε γουδιά, δίκες και κρεμάλες. Ασφαλώς οι πολιτικές ευθύνες των δυνάμεων που Κυβέρνησαν τη χώρα μετά τη μεταπολίτευση παραμένουν ακέραιες, αφού με τον ασύδοτο δανεισμό της χώρας, βασικά εξυπηρέτησαν κυρίως τα πελατειακά κομματικά τους δίκτυα και την αναπαραγωγή τους και όχι το εθνικό συμφέρον. Γι αυτό όμως κρίνονται και θα κρίνονται συνεχώς και η ιστορία θα τους αποδώσει τις ιστορικές τους ευθύνες τελικά. Όσα θέματα βέβαια συνδέονται με διασπάθιση δημόσιου χρήματος και άπτονται ποινικών ευθυνών παραμένουν ασφαλώς ανοικτά.

Η πιο εύκολη και πιο δημοφιλής θέση, είναι το “κούρεμα” του χρέους, ενός μεγάλου μέρους του ή ενός μικρότερου δεν έχει σημασία. Η μαγική λέξη πάντως που συνεγείρει είναι η λέξη “κούρεμα”. Την έχουν υιοθετήσει και κάποιες πολιτικές δυνάμεις και μάλιστα είναι το βασικό τους πολιτικό πλαίσιο για την επόμενη διακυβέρνηση της χώρας. Διεκδικούν δηλαδή, “κούρεμα” ενός μεγάλου (ή του μεγαλύτερου) μέρους του χρέους. Αν και τελευταία ακούστηκε μια προσέγγιση πιο ρεαλιστική, αφού μιλάει για ευρωπαϊκό πρόβλημα (http://www.dragasakis.gr/omilies.php?id=1006) και για την ανάγκη μιας συνολικής διευθέτησης και για μια μεταβατική λύση σήμερα. Όσοι επιμένουν στο “κούρεμα“ του χρέους νομίζοντας ότι υπηρετούν καλύτερα την εθνική υπόθεση κάνουν λάθος. Και εξηγούμαι.

Ένα αίτημα για κούρεμα του χρέους δεν ακούγεται καθόλου καλά στους εταίρους μας, αφού θα πρέπει να περάσουν το κούρεμα αυτό από τα εθνικά τους κοινοβούλιά. Δηλαδή, να πείσουν τα κοινοβούλιά τους ότι τα δάνεια που πρόσφατα έδωσαν στην Ελλάδα, ακόμη και φτωχότερες χώρες,  θα πρέπει να “κουρευτούν”, δηλαδή δεν θα πάρουν, όχι απλά τους τόκους, αλλά θα χάσουν και ένα μεγάλο μέρος από τα κεφάλαια που μας δάνεισαν με πολύ χαμηλό επιτόκιο, στις περισσότερες των περιπτώσεων με πολύ μικρότερο από αυτό που δανείζονται οι ίδιες. Ακόμη χειρότερα ακούγεται στους ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι θα καλεστούν να πληρώσουν από τις τσέπες τους το όποιο “κούρεμα”. Οι θλιβερές εικόνες της Ελλάδας στα πρωτοσέλιδα ευρωπαϊκών εφημερίδων θα επαναληφθούν σε χειρότερη εκδοχή. Δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό ένα αίτημα για “κούρεμα” του χρέους, όταν ένα τέτοιο θέμα θα θέσουν αμέσως και οι άλλες χώρες της ΕΕ με υπερβολικά υψηλό χρέος και δικαιολογημένα. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος αφελής που να πιστεύει ότι σήμερα υπάρχουν οι προϋποθέσεις μιας συνολικής διευθέτησης του ευρωπαϊκού χρέους. Μεμονωμένη διευθέτηση του χρέους της Ελλάδας μέσω “κουρέματος”, δεν το εκτιμώ καθόλου ως ρεαλιστική προοπτική, γιατί δεν βλέπω τι ξεχωριστό έχει η δική μας χώρα για τα συμφέροντα των εταίρων μας, που μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα το δεχθούν (και μάλιστα κάποιοι με ίδιο πρόβλημα με το δικό μας), έστω και μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις.

Να μην μιλήσουμε για τις περίφημες αγορές. Εκεί που έχει καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός και έχει εμπεδωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης προς τη χώρα μας (όπως φάνηκε και από την έκδοση των ομολόγων που κάναμε ως χώρα φέτος), ένα “κούρεμα” του χρέους δημιουργεί μια νέα κατάσταση. Παρότι τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια και οι διάφοροι κερδοσκόποι, δεν θα χάσουν από ένα ενδεχόμενο “κούρεμα”, αφού αυτό θα αφορά τα επίσημα δάνεια που έχει πάρει η χώρα από τους εταίρους της, θα ανατραπεί η καλή σχετικά εικόνα που έχει δημιουργήσει σήμερα η χώρα στις διεθνείς αγορές. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει να αρχίσουν πάλι να συζητούν για αθέτηση των δεσμεύσεων της χώρας από το πολιτικό σύστημα ; Αλλά και να δεχτούμε ότι οι εταίροι μας δέχονται ένα κούρεμα της τάξης του 50%, χωρίς όμως να δεχτούν μείωση των επιτοκίων ούτε επιμήκυνση των λήξεων των δανείων. Πως θα μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε το υπόλοιπο χρέος ; Μετά από λίγο διάστημα θα ζητήσουμε νέα συμφωνία βοήθειας ή θα ανανεώσουμε με δική μας καθαρά ευθύνη το σενάριο Greekexit ; Όσες   θυσίες έγιναν τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια τινάζονται στον αέρα. Έτσι λοιπόν ένα “κούρεμα” του χρέους μας, παρότι ακούγεται καλά στα αυτιά μας, μάλλον δεν είναι προς το συμφέρον μας. Και ποια είναι η λύση για το θέμα της βιωσιμότητας του χρέους της χώρας ;

Το πρόβλημα του χρέους της χώρας μπορεί να διευθετηθεί και να αντιμετωπισθεί ριζικά, μόνο μέσα από τις διαδικασίες ολοκλήρωσης της ΕΕ και αμοιβαιοποίησης του. Αυτό σημαίνει όμως ότι η ΕΕ εξελίσσεται στο άμεσο μέλλον σε μια ομοσπονδία, όπου σημαντικές εθνικές αρμοδιότητες εκχωρούνται σε δημοκρατικά εκλεγμένα όργανα της ΕΕ. Δηλαδή μιλάμε για μια νέα συνθήκη, όπου τα Κράτη μέλη δεν θα υφίστανται ως εθνικές οντότητες όπως τις γνωρίζουμε σήμερα, αλλά θα αποτελούν ομόσπονδα Κράτη μιας μεγάλης ομοσπονδιακής Ευρωπαϊκής Ένωσης δηλαδή. Θέλουμε μια τέτοια εξέλιξη ; Συμφωνούμε σε μια τέτοια προοπτική ; Προσωπικά θέλω και συμφωνώ ότι, όχι απλά για την διευθέτηση του χρέους η χώρα μας θα έχει όφελος από μια τέτοια προοπτική. Και γενικά το μέλλον μας και η προοπτική μας ως χώρα περνάει μέσα από την δημοκρατική ευρωπαϊκή ενοποίηση και ολοκλήρωση. Αυτό όμως πρέπει να το πιστέψουμε όλοι, έστω η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας μας, γιατί το Βρετανικό σύνδρομο της “εθνικής επανάκαμψης”, ισχυροποιείται στην Ευρώπη, ιδιαίτερα μετά την άνοδο των ευρωσκεπτικιστών και των εθνικιστών στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Αλλά αυτός ο δρόμος για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν ανοίγεται αυτόματα. Χρειάζεται να καλύψουμε το μεγάλο χάσμα που χωρίζει τη χώρα μας από τις δημοκρατικές αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ, κυρίως με γενναίες μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που έπρεπε να είχαμε κάνει εδώ και δεκαετίες. Για να πω μόνο ένα παράδειγμα, αντί να συζητάμε πως θα οργανώσουμε και θα υλοποιήσουμε ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο σύστημα αντικειμενικής αξιολόγησης των δημόσιων υπηρεσιών και λειτουργών, για φιλικές και ποιοτικές υπηρεσίες προς τους πολίτες και για την άρση της ισοπέδωσης των δημοσίων υπαλλήλων, εμείς ακόμη συζητάμε εάν πρέπει να έχουμε αξιολόγηση. Ή πως θα διατηρήσουμε τα προνόμια κάποιων ομάδων και κάποιων συντεχνιών.

Ναι, πιστεύω ότι μέσα από τέτοιες διαδικασίες θα αντιμετωπισθεί στο μέλλον το χρέος της χώρας, όπως και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η μαγική λέξη είναι αμοιβαιοποίηση. Δηλαδή το χρέος της χώρας όπως και των άλλων χωρών θα συγχωνευθεί και μέσα από την αλγεβρική τους αμοιβαιοποίηση, θα αλληλοαναιρεθεί στο εσωτερικό της νέας ομοσπονδίας και θα παραμείνει μόνο το χρέος της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον προς τρίτους.

Άρα λοιπόν το πρόβλημα σήμερα και στις αυριανές διαπραγματεύσεις, αφορά κάποιες διευθετήσεις, όπως η επιμήκυνση των λήξεων των ομολόγων στο απώτερο μέλλον και η μείωση των επιτοκίων, οι οποίες θα μπορέσουν να μειώσουν σημαντικά το βάρος εξυπηρέτησης του, ώστε όσα πλεονάσματα έχουμε να προορίζονται κυρίως για την αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας και ένα μικρότερο για την εξυπηρέτησή του. Μπορούμε δηλαδή να το εξυπηρετούμε μέσα από μια συμφωνία που θα συνδέεται με την αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας και τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της. Αυτά εκτιμώ ότι μπορούμε να τα διεκδικήσουμε και να τα πετύχουμε. Και μάλιστα με την συγκρότηση εθνικής επιτροπής για την διαπραγμάτευση του χρέους, όπου θα πρέπει να συμμετάσχουν όλες οι υπεύθυνες δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας, ανεξάρτητα ποιος θα είναι στην διακυβέρνηση της.

21-7-2014
Κώστας Χαϊνάς