Στρατηγικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Χαλκιδέων : Πραγματικό Πρόγραμμα Δράσης ή Έκθεση Ιδεών ;

Σύμφωνα με το νόμο 3852/2010 οι Δήμοι είναι υποχρεωμένοι στην αρχή της θητείας τους να συντάσσουν Στρατηγικά Επιχειρησιακά Προγράμματα. Ο νομοθέτης θέτει ένα τέτοιο θέμα ώστε να μπορέσει η αυτοδιοίκηση κάθε επιπέδου να διαμορφώσει ένα στρατηγικό πλαίσιο δράσης, το οποίο θα εξειδικεύεται κάθε χρόνο μέσα από τα Τεχνικά και Αναπτυξιακά Προγράμματα και τους Προϋπολογισμούς με συγκεκριμένες δράσεις. Όπως γίνεται κατανοητό, ένα τέτοιο μεγάλο έργο δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας συνεδρίασης ενός δημοτικού συμβουλίου, χωρίς να θέλουμε να υποτιμήσουμε την ιδιαίτερη συμμετοχή του κάθε δημοτικού συμβουλίου, η οποία πρέπει να είναι ουσιαστική. Σε ένα τέτοιο έργο πρέπει να έχουν λόγο, τα στελέχη των δήμων, οι δημοτικές και τοπικές κοινότητες, οι τοπικές κοινωνίες, οι επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, και γιατί όχι οι απλοί πολίτες.
Τι έγινε ακριβώς φέτος στο Δήμο Χαλκιδέων ; Με δεδομένο ότι τα χρονικά περιθώρια ήταν πραγματικά ασφυκτικά, φοβόμαστε ότι τελικά μια κορυφαία διαδικασία κατάρτισης ενός πραγματικού προγράμματος δράσης, υποβαθμίστηκε σε μια τυπική διαδικασία διεκπεραίωσης μιας υποχρέωσης που θέτει ο νόμος και μέχρι εκεί. Ο Δήμος μας βέβαια με απ’ευθείας ανάθεση, έδωσε την κατάρτιση του Στρατηγικού Επιχειρησιακού Σχεδίου σε ιδιωτική εταιρία, η οποία σε χρόνο ρεκόρ παρέδωσε το Σχέδιο έτοιμο για συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο Χαλκίδας και ξεμπέρδεψε ! Ούτε σκοτούρες για προτεραιότητες, ούτε βασανιστικά διλήμματα για καταμερισμό δαπανών, ούτε συζητήσεις με τις Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες, ούτε διαβουλεύσεις… Τουλάχιστον η ανάθεση διασφάλισε κάποια καλογραμμένα κείμενα, με καλή αρχή, μέση και τέλος. Δεν θέλουμε να υποτιμήσουμε, ούτε να υποβαθμίσουμε όποιες προσπάθειες έγιναν, από όσα αυτοδιοικητικά στελέχη αφιέρωσαν κάποιο χρόνο για να συμβάλλουν στην όποια δουλειά έγινε. Γνωρίζουμε επίσης ότι ακόμη η αυτοδιοίκηση χωλαίνει σε πολλά επίπεδα, οργανωτικό, λειτουργικό και κυρίως οικονομικό, μέσα σε συνθήκες σκληρής λιτότητας και αλλεπάλληλων μνημονίων. Όμως το θέμα δεν ήταν θέμα χρονικών περιορισμών. Είναι κυρίως θέμα δημοκρατικών αρχών λειτουργίας των αυτοδιοικητικών θεσμών.

Όμως, με το σημείωμα αυτό θέλουμε απλά να θέσουμε κάποια θέματα κλειδιά, για μια δημοκρατική διαδικασία κατάρτισης ενός επιχειρησιακού σχεδίου, που κατά την γνώμη μας εξέλιπαν από την διαδικασία που ακολουθήθηκε στο Δήμο Χαλκιδέων, η οποία ανέδειξε ένα πραγματικό έλλειμμα δημοκρατίας.

α).Το πρώτο θέμα αφορά ποιος συντάσσει ένα τέτοιο Στρατηγικό Επιχειρησιακό Σχέδιο. Η κατάρτιση ενός τέτοιου σχεδίου δεν μπορεί να αποτελεί ανάθεση σε κάποια ιδιωτική εταιρία μελετών για να ξεμπερδεύουμε. Δεν αποκλείουμε την αξιοποίηση εξωτερικών συμβούλων, αλλά με συμβουλευτικό χαρακτήρα, και όχι για να μας καταρτίσουν το επιχειρησιακό πρόγραμμα. Το θέμα αυτό πρέπει πρώτα απ’όλα να είναι υπόθεση όλου του Δημοτικού Συμβουλίου, των Συμβουλίων των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων, των τοπικών κοινωνιών. Και όχι μόνο της πλειοψηφίας, αλλά όλων των συμβούλων ανεξάρτητα που ανήκουν. Και όχι να ξεμπερδεύουμε τυπικά σε μια συνεδρίαση. Αλλά σε πολλές συνεδριάσεις. Ίσως να πάρει και ένα δυναμικό χαρακτήρα, ώστε να μπορεί να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις εξελίξεις. Δεύτερον, τα στελέχη του κάθε οργανισμού κάθε επιπέδου, δεν μπορεί να απουσιάζουν από μια τέτοια κορυφαία διαδικασία. Τρίτον μια τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να εξαντλείται σε μια συνεδρίαση της επιτροπής διαβούλευσης και να μιλάμε για συμμετοχή των πολιτών.
β).Το δεύτερο θέμα συνδέεται με το περιεχόμενο ενός τέτοιου Στρατηγικού Σχεδίου. Η λέξη μόνο Στρατηγικός, φανερώνει ότι το περιεχόμενο αυτό δεν αφορά μια απλή παράθεση κάποιων έργων. Κυρίως φανερώνει ότι θα πρέπει η κάθε δημοτική αρχή να προβληματιστεί και να θέσει τις προτεραιότητες της για ολόκληρη τη θητεία της, με βάση το όραμά της στη βάση του οποίου ψηφίστηκε από τους πολίτες. Ποιές είναι οι πραγματικές ανάγκες της κάθε τοπικής κοινωνίας ; Τι αναμένουν οι πολίτες από την εκλεγμένη δημοτική αρχή ; Ποιες είναι οι προτεραιότητες ; Τι οικονομικοί πόροι απαιτούνται ; Πως μπορούν να διασφαλιστούν και να διεκδικηθούν ; Ερωτήματα που χρειάζονται απαντήσεις, πειστικές και ρεαλιστικές. Θα αναφέρουμε δύο μόνο παραδείγματα τα οποία «απουσιάζουν» από το Στρατηγικό Επιχειρησιακό Σχέδιο της Χαλκίδας. Το πρόβλημα του νερού και το πρόβλημα της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων. Τα δύο αυτά προβλήματα δεν τα σημειώνουμε τυχαία. Εκτιμούμε ότι αποτελούν Στρατηγικής σημασίας θέματα για τις κοινωνίες μας, όσο και αν θέλουν κάποιοι να τα υποβαθμίσουν. Στην περιοχή της Χαλκίδας έχουμε δύο πηγές τοξικής ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα. Το μέτωπο του Ασωπού και το μέτωπο της Μεσσαπίας. Τι απαντήσεις δίνει το Στρατηγικό Σχέδιο του Δήμου Χαλκιδέων που ψηφίστηκε πανηγυρικά ; Μάλλον τίποτα. Όμως το θέμα υδάτινοι πόροι και ποιότητα νερού, δεν αποτελεί κάποια μελλοντική απειλή, αλλά είναι μια κατάσταση που την βιώνουμε σήμερα. Και κάποιες μεσοβέζικες λύσεις που έχουν προκριθεί για τις περιοχές αυτές, γνωρίζουμε πολύ καλά όλοι ότι δεν αποτελούν λύση στο πρόβλημά μας. Το δεύτερο πρόβλημα που θέτουμε είναι η διαχείριση των αστικών απορριμμάτων. Στη Χαλκίδα ο ΧΥΤΑ - μάλλον για ένα είδος ελεγχόμενης χωματερής πρόκειται – έχει πλέον κορεστεί και οι αρμόδιοι περί άλλων τυρβάζουν. Ανακύκλωση στην πηγή δεν υπάρχει πουθενά, η συγκέντρωση συνεχίζει να γίνεται με το αποτυχημένο μοντέλο των μπλε κάδων, κομποστοποίηση δεν γίνεται σε κανένα επίπεδο, γενικά το θέμα έχει βαλτώσει κυριολεκτικά. Και στο τέλος όταν θα μας έχουν πνίξουν τα σκουπίδια μας, μάλλον θα μας πλασάρουν την καύση ως μοναδική λύση ! Το θέμα λοιπόν των αστικών απορριμμάτων αποτελεί ένα πρόβλημα Στρατηγικής σημασίας για την πόλη μας. Προσπάθησα να βρω κάποιες, μεσοπρόθεσμες συγκεκριμένες πολιτικές, στο Στρατηγικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου Χαλκιδέων αλλά μάταια. Δεν βρήκα κάτι, εκτός από γενικολογίες και αοριστολογίες.
3.Το τρίτο θέμα που θέλουμε να θέσουμε είναι οι όροι για την υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος. Όσο καλό πρόγραμμα και αν είναι ένα τέτοιο σχέδιο, χωρίς την ολόπλευρη συμμετοχή της κοινωνίας δεν νομίζω ότι μπορούμε να πετύχουμε πολλά πράγματα. Για παράδειγμα, κανένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων μας δεν μπορεί να έχει επιτυχία, χωρίς την ενεργή συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας. Και εδώ χρειάζεται έμπνευση, παρότρυνση, ενημέρωση. Αξιοποίηση των κοινωνικών και επιστημονικών φορέων και κυρίως των εθελοντικών οργανώσεων των πολιτών.

Το Στρατηγικό Επιχειρησιακό Σχέδιο του Δήμου Χαλκιδέων, δεν μπορεί να είναι έκθεση ιδεών, αλλά πλαίσιο συγκεκριμένης δράσης για την προώθηση και επίλυση των προβλημάτων της κοινωνίας μαζί με την κοινωνία και για την κοινωνία.

Χαλκίδα 15-1-2012
Κώστας Χαϊνάς