Ένα πράγμα που μαθαίνουν οι πρωτοετείς
φοιτητές των οικονομικών σχολών, είναι ότι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα ενός
τόπου, μιας περιοχής, είναι βασικά στοιχεία για το αναπτυξιακό μοντέλο που πρέπει
να ακολουθήσει. Ποια είναι λοιπόν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μιας πόλης σαν
την Χαλκίδα ; Στην δεκαετία του εξήντα και του εβδομήντα που αναπτύχθηκε η
τοπική βιομηχανία, τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, ήταν η κοντινή της απόσταση
από την Αθήνα, το λιμάνι της, ο σιδηρόδρομος.
Σήμερα τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά δεν
αποτελούν πλέον συγκριτικά πλεονεκτήματα. Κατά πρώτον, το λιμάνι της δεν μπορεί
πλέον να παίξει σημαντικό ρόλο στο διαμετακομιστικό εμπόριο των εργοστασίων για
πολλούς λόγους όπως, η είσοδος στον Ευβοϊκό Κόλπο δημιουργεί πρόσθετες
καθυστερήσεις στα σύγχρονα πλοία που οι χρόνοι παράδοσης και παραλαβής
αποτελούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, το αβαθές της περιοχής που δημιουργεί
πρόσθετα προβλήματα στα μεγάλα πλέον φορτηγά πλοία, αλλά και η γέφυρα αποτελεί
ένα επιπρόσθετο ανασχετικό παράγοντα για την προτίμηση του λιμανιού της
Χαλκίδας, από μεγάλες μεταφορικές εταιρίες. Κατά δεύτερον η μικρή απόσταση της
Χαλκίδας από την Αθήνα δεν αποτελεί πλέον συγκριτικό πλεονέκτημα, αφού με την
εξέλιξη των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής, δεν ενδιαφέρει και πολύ την
διοίκηση μιας βιομηχανίας, η απόσταση της παραγωγικής μονάδας από την κεντρική
διοίκηση. Ο σιδηρόδρομος παρότι θα μπορούσε να συνεχίσει να αποτελεί συγκριτικό
πλεονέκτημα, η απαξίωσή του και το κλείσιμο του εμπορικού σταθμού της Χαλκίδας,
δημιουργούν πρόσθετα εμπόδια αξιοποίησής του.
Άρα λοιπόν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα
της πόλης μας όσον αφορά την ανάπτυξη της μεγάλης βιομηχανίας, μάλλον βαίνουν
μειούμενα με την πάροδο του χρόνου. Δηλαδή, όσοι αναμένουν το άνοιγμα των
εργοστασίων που έκλεισαν ή υπόσχονται τη δημιουργία νέων βιομηχανιών στην
Χαλκίδα, μάλλον θα περιμένουν για πολύ. Ποιο είναι λοιπόν το μέλλον μας ως
πόλη, ως νομός ; Τα πράγματα νομίζω δεν είναι τόσο τραγικά, όσο από πρώτη ματιά
φαίνονται. Αρκεί να ξεφύγουμε από το αναπτυξιακό μοντέλο του παρελθόντος,
δηλαδή της μονοκαλλιέργειας. Θυμόμαστε όλοι όταν κατέρρευσε το Μαντούδι, πόσες
χιλιάδες έμειναν στον δρόμο, γιατί η οικονομία της περιοχής στηριζόταν κυρίως στη
μεταλλευτική δραστηριότητα και μόνο. Η Χαλκίδα με τις βιομηχανίες που κατόρθωσε
να έχει στις δεκαετίες του εξήντα και του εβδομήντα, στην συνέχεια δέχθηκε
απανωτά χτυπήματα, κλείνοντας το ένα εργοστάσιο πίσω από το άλλο, αναζητώντας
σήμερα εναλλακτικές λύσεις για χιλιάδες απολυμένους και νέους ανέργους. Το ίδιο
πρόβλημα ενδέχεται να αντιμετωπίσει και το Αλιβέρι εάν συνεχίσει να στηρίζει
την παραγωγική του υποδομή, μόνο στην ενέργεια. Αν δούμε από την άλλη πλευρά
την περιοχή της Καρυστίας και της Ιστιαίας οι οποίες στηρίχθηκαν οικονομικά σε
δύο κύρια τομείς, στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό, δεν αντιμετώπισαν καταρρεύσεις
τύπου Μαντουδίου ή Χαλκίδας.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η
Εύβοια είναι ένας νομός που μπορεί να συνδυάσει όλες τις οικονομικές
δραστηριότητες αρμονικά, στηριζόμενη σε όλους τους τομείς και αξιοποιώντας όλα
τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα για μια βιώσιμη ανάπτυξη. Κατ’ αρχήν ο
πρωτογενής της τομέας, η γεωργία της και
η κτηνοτροφία της, με έμφαση στα βιολογικά και ποιοτικά προϊόντα, έχει
καλές προοπτικές σε όλο το Νομό, έστω και με τον μικρό κλήρο που διαθέτει. Να
ενθαρρύνουμε νέους ανθρώπους να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα, παρέχοντας
συγκεκριμένα οικονομικά κίνητρα, όπως παραχώρηση γης σε όσους δεν έχουν και
άλλες συμβουλευτικές υπηρεσίες. (Με την ευκαιρία να πω ότι η προστασία των
νερών της Κεντρικής Εύβοιας, δεν αποτελεί απλά ένα περιβαλλοντικό θέμα, αλλά
ένα θέμα κλειδί για την αναπτυξιακή προοπτική της Κεντρικής Εύβοιας). Στην
μεταποίηση μπορούν να αναπτυχθούν μικρές και μεσαίες βιοτεχνίες και βιομηχανίες
έξω από τα αστικά κέντρα (Ιστιαία, Μαντούδι, Αλιβέρι, Κάρυστος και κυρίως
Χαλκίδα), για την μεταποίηση και τυποποίηση των αγροτικών μας προϊόντων του
νομού με έμφαση στην ποιότητα, την καινοτομία και την εξωστρέφεια. Ασφαλώς στην
Κεντρική Εύβοια μπορούν να αναπτυχθούν οι μεταλλευτικές δραστηριότητες λόγω των
μεγάλων αποθεμάτων σε μαγνησίτη(λευκόλιθου) με σωστές περιβαλλοντικά
διαδικασίες εξόρυξης. Το Αλιβέρι αναβαθμίζεται ως ενεργειακό κέντρο με τηνέα
μονάδα φυσικού αερίου και θα μπορούσε να αναπτύξει και κάποιες άλλες
συμπληρωματικές δραστηριότητες στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό
αξιοποιώντας τις ανατολικές ακτές της Κύμης. Να σημειώσουμε εδώ ότι το λιμάνι
της Κύμης θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο της ανατολικής πύλης της χώρας, εφόσον
ολοκληρωθούν η μεσογειακή σύνδεση Χαλκίδας – Κύμης, η υποθαλάσσια σύνδεση στο
στενό του Μπορτζίου και η είσοδος του σιδηρόδρομου στην Εύβοια για την κάλυψη
της σύνδεσης λιμάνι Κύμης με την Χαλκίδα και την εξυπηρέτηση των αναγκών των
βιομηχανιών του Σχηματαρίου και των Οινοφύτων. Η νότιος και η βόρειος Εύβοια
έχουν βρει το δρόμο τους, μιας ήπιας αγροτικής και τουριστικής ανάπτυξης. Εάν
ενισχύσουν τα στοιχεία της ποιότητας και αναβαθμίσουν το τουριστικό τους προϊόν
και το επεκτείνουν σ’ αυτό που ονομάζουμε εναλλακτικό, ιατρικό, ιαματικό,
ορειβατικό τουρισμό τότε το μέλλον τους είναι ευοίωνο.
Τέλος θα ήθελα να τονίσω δύο σημεία τα
οποία αφορούν την πρότασή μας για την αξιοποίηση του τσιμεντάδικου. Βγήκαν
κάποιοι και περίπου μας λοιδόρησαν γιατί προτείναμε την μετατροπή όλης της
περιοχής της Αυλίδας σε ένα αρχαιολογικό πάρκο. Οι κύριοι αυτοί προφανώς ταυτίζουν
την ανάπτυξη με τα φουγάρα. Ή αντιμετωπίζουν πολύ υποτιμητικά τα τουριστικά
επαγγέλματα... Δεν μπορούν μάλλον να εκτιμήσουν την αξία της περιοχής της
Αυλίδας ως προστιθέμενη αξία και συγκριτικό πλεονέκτημα, ως αυθύπαρκτη
οικονομική αξία. Ας μελετήσουν την διεθνή εμπειρία για να δουν πως άλλες
κοινωνίες αξιοποίησαν και μετασχημάτισαν τις μεταβιομηχανικές πόλεις τους σε
σύγχρονες ανθρώπινες πόλεις, όπως η Βαρκελώνη με το τσιμεντάδικό της, το
Βερολίνο, το Αμβούργο, το Λίβερπουλ και άλλες πολλές που μετασχηματίσθηκαν σε
τουριστικούς προορισμούς, χωρίς να έχουν βέβαια Αυλίδα. Α ξέχασα, αυτοί μάλλον
δεν είχαν το κόμπλεξ του σερβιτόρου… Θα μου πεις, οι λέξεις όπως Αυλίδα,
Ιφιγένεια, Αχιλλέας, Τροία λένε κάτι σε μας τους νεοέλληνες και τι ακριβώς
στους ξένους ; Και δεν τα λέω αυτά από κάποια σύνδρομα προγονολατρείας. Θεωρώ
τον εαυτό μου πολίτη του κόσμου και δεν έχω καμιά εντύπωση, ότι είμαστε
καλύτεροι σε κάτι σε σχέση με τους άλλους λαούς. Ίσα - ίσα θεωρώ ότι έχουμε σε
πολύ μικρό βαθμό σεβαστεί και αξιοποιήσει την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Αντίθετα με τους ξένους λαούς. Θεωρώ ότι αν είχαν αυτό το βαρύ brand name, όπως Αυλίδα με όλον τον αρχαιολογικό της πλούτο
σε απόσταση μόλις λίγων εκατοντάδων μέτρων από τη Χαλκίδα, οι Γερμανοί ή κάποιοι
άλλοι, σίγουρα δεν θα έμεναν στην κατάσταση που είναι σήμερα οι αρχαιολογικοί
μας θησαυροί. Σας καλώ να πάτε να δείτε το ναό της Αυλίδειας Αρτέμιδας. Μέσα
στα χορτάρια χαμένος, δεν τον ξέρουν ούτε οι φύλακες του τσιμεντάδικου, λίγα
μέτρα πιο πέρα. Να μην μιλήσουμε για τις τριάντα περίπου άλλες τοποθεσίες της
αρχαίας Αυλίδας που κείτονται εδώ και εκεί στην περιοχή «μικρό και μεγάλο βαθύ»
μέχρι ψηλά στην κορυφή του «Μεγάλου Βουνού» που βρίσκεται το κυκλώπειο τοίχος.
Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα για τους ιθύνοντες και κάποιους σύγχρονους
αναπτυξιολόγους.
Ναι, λοιπόν και με βάση τις πιο
σύγχρονες οικονομικές προσεγγίσεις μιας βιώσιμης ανάπτυξης, κατά την γνώμη μας,
η αξιοποίηση του τσιμεντάδικου της Χαλκίδας, ως βιομηχανικού μουσείου(με την
αυτοδιαχείριση των ίδιων των πρώην εργαζομένων), σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα
βιομηχανικά κτίρια της πόλης (Δάριγκ, Γεωργιάδης, Αρέθουσα κ.ά.) και με την
δημιουργία ενός μεγάλου αρχαιολογικού πάρκου στην Αυλίδα, αποτελεί μαζί με τις
ιδέες που εκτέθηκαν προηγούμενα για την ανάπτυξη της περιοχής μας, ένα νέο
αναπτυξιακό βιώσιμο οικονομικό μοντέλο για την πόλη της Χαλκίδας.
Χαλκίδα
12-4-2013
Κώστας
Χαϊνάς
