Το περιβαλλοντικό έγκλημα της Κεντρικής Εύβοιας, οι φυσικοί και οι ηθικοί αυτουργοί.

Έχουν περάσει πάνω από τρία χρόνια, που συγκροτημένα το περιβαλλοντικό κίνημα της Εύβοιας, διεκδίκησε με πολλούς τρόπους λύσεις και απαντήσεις στα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα του Νομού. Προβλήματα που δημιούργησαν, πρακτικές ανεξέλεγκτης και ασύδοτης δράσης και πολιτικές που εφαρμόστηκαν και που δεν άγγιξαν τις αιτίες των προβλημάτων και τους βασικούς ρυπαντές οι οποίοι συνεχίζουν μέχρι σήμερα, ανενόχλητα τη δράση τους. Ειδικότερα η περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας, μια περιοχή που περιλαμβάνει επτά δήμους με πάνω από 130.000 πληθυσμό, δοκιμάζεται σήμερα σοβαρά αφού για πάνω από σαράντα χρόνια η γη και ο υδροφόρος ορίζοντας με τον κωδικό 07-24, δέχθηκε τόνους από κάθε είδους ρυπαντικά φορτία. Ήδη οι περιφερειακοί δήμοι (Μεσσαπίων, Αρτάκης, Διρφύων, Ληλαντίων, Αυλίδας, Ανθηδόνας) έχουν σοβαρό πρόβλημα και η ρύπανση πλέον αγγίζει επικίνδυνα και την Χαλκίδα.
Η περιοχή του ‘Πισσώνα’ που φιλοξενεί δραστηριότητες σε πάνω από είκοσι κτηνοτροφικές - πτηνοτροφικές - χοιροτροφικές επιχειρήσεις και σφαγεία είναι ο βασικός τροφοδότης της οργανικής ρύπανσης της περιοχής. Σύμφωνα με έκθεση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της ΝΑ Εύβοιας, αρκετές απ’αυτές τις επιχειρήσεις λειτουργούν χωρίς άδειες ή με άδειες που στηρίζονται σε μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχουν λήξει. Για πολλά χρόνια έριχναν τα απόβλητά τους –σχεδόν ανεπεξέργαστα- στα ρέματα της περιοχής που κατέληγαν στο Μεσσάπιο και Λήλαντα ποταμό και όλη η αγροτική γη της Μεσσαπίας και του Ληλάντιου πεδίου δεχόταν κάθε χρόνο τόνους με νιτρική και φωσφορική ρύπανση. Η ρύπανση αυτή σε συνδυασμό και με τα φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα που χρησιμοποιήθηκαν στην αγροτική παραγωγή, ανέβασαν στα ύψη την οργανική ρύπανση, με αποτέλεσμα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία μελέτης του ΥΠΕΧΩΔΕ ο υδροφόρος ορίζοντας της Κεντρικής Εύβοιας να είναι ο πιο ρυπασμένος ορίζοντας της Ελλάδας (με τους μεγαλύτερους δείκτες BOD και COD).
Λίγο πιο βόρεια στην περιοχή της Μεσσαπίας δραστηριοποιείται η ΛΑΡΚΟ, μια από τις μεγαλύτερες εξορυκτικές βιομηχανίες στην Ευρώπη. Από αναλύσεις που έγιναν από επιστημονικούς φορείς (ΙΓΜΕ, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο), στην περιοχή της Μεσσαπίας βρέθηκαν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις σε βαρέα μέταλλα (χρώμιο, εξασθενές χρώμιο, νικέλιο κ.ά.). Ρεπορτάζ σε εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς κάνουν το θέμα να πάρει δημοσιότητα. Ένα τοξικό μυστικό βγήκε στον αέρα. Βέβαια οι περιβαλλοντικές οργανώσεις χρόνια τώρα μιλούν για την ρύπανση της γης, του υδροφόρου ορίζοντα και του Ευβοϊκού Κόλπου με βαρέα μέταλλα, αλλά ήταν σαν να τα έλεγες εις ώτα μη ακουώντων. Η εξακρίβωση εξασθενούς χρωμίου βέβαια βοήθησε στην δημοσιότητα αυτή. Αλλά όλοι οι σοβαροί αναλυτές λένε, ακόμη και στην περίπτωση που δεν είχαμε εξασθενές χρώμιο, οι μεγάλες συγκεντρώσεις σε άλλα βαρέα μέταλλα και η οργανική ρύπανση της Κεντρικής Εύβοιας, είναι στοιχεία ικανά για να ανακηρυχθεί η Κεντρική Εύβοια σε περιοχή έκτακτης ανάγκης! Να σημειώσουμε ότι τα μεταφερόμενα τοξικά απόβλητα στην περιοχή ασφαλώς έχουν επιδράσει στην τοξική ρύπανση, αλλά η αιτία αυτή δεν αποτελεί ικανή συνθήκη που μπορεί να ερμηνεύσει το μέγεθος και την διασπορά της υπάρχουσας ρύπανσης. Άρα ο βασικός ρυπαντής ανήκει και λειτουργεί στην περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας.
Κάθε καλόπιστος πολίτης θα αναρωτηθεί : Γιατί ; Γιατί συνεχίζεται ένα καθεστώς για πάνω από τριάντα πέντε χρόνια και κανένας να μην το αγγίζει. Κάποιοι λένε ότι είναι οι θέσεις εργασίας. Στον ‘Πισσώνα’ εργάζονται κάποιες εκατοντάδες εργαζόμενοι. Εάν υποχρεώσουμε τις επιχειρήσεις που ρυπαίνουν να εφαρμόσουν αντιρρυπαντική τεχνολογία και σύγχρονους βιολογικούς καθαρισμούς δεν θα αντέξουν οικονομικά. Όμως είναι γνωστό ότι οι επενδύσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος επιχορηγούνται με ποσοστό 50% για την Εύβοια τουλάχιστον και κέρδη που θα χρησιμοποιηθούν για παρόμοιες επενδύσεις έχουν ευνοϊκή φορολογική αντιμετώπιση. Μάλιστα υπάρχουν πανεπιστημιακές μελέτες που αυτά τα επικίνδυνα απόβλητα, μπορεί η επιχείρηση να τα αξιοποιήσει για να παράγει ενέργεια (βιοαέριο) και έτσι αντί να μολύνει το έδαφος και το νερό να μειώσει τα έξοδά της από την παραγωγή ενέργειας. Κανένας δεν θέλει να κλείσουν επιχειρήσεις. Εκείνο που θέλουμε να διασφαλίσουμε όλοι (πρέπει) είναι καθαρό νερό και υγιεινό περιβάλλον. Πως μπορούμε να το διασφαλίσουμε όμως ; Το πρόβλημα είναι σύνθετο. Είναι συνδυασμός άγνοιας αλλά και σκοπιμοτήτων. Η τοπική αλλά και η κεντρική εξουσία απέτυχε να υλοποιήσει πολιτικές που θα υποχρέωνε τις επιχειρήσεις αυτές να αναβαθμίσουν τις υποδομές τους, να δημιουργήσουν ολοκληρωμένα συστήματα ανακύκλωσης και επεξεργασίας των αποβλήτων τους, για καθαρά μικροκομματικές σκοπιμότητες. Από την άλλη πλευρά ανημέρωτοι αλλά και κοντόφθαλμοι επιχειρηματίες (για γρήγορο και εύκολο κέρδος), δεν έκαναν όσα όριζε ο νόμος, χωρίς να ξέρουν όμως ότι έβαζαν τους όρους της δικής τους κατάρρευσης. Γιατί μαζί με το περιβάλλον θα καταρρεύσουν και οι επιχειρήσεις τους. Γιατί αργά ή γρήγορα θα υποχρεωθούν να εφαρμόσουν τους νόμους και να πάρουν τα αντίστοιχα μέτρα. Μέτρα τα οποία σε τελευταία ανάλυση την δική τους ανταγωνιστικότητα θα αυξήσουν και τα δικά τους προϊόντα θα κάνουν ποιοτικότερα και πιο ανταγωνιστικά. Και όποιος τα πάρει πρώτος θα είναι και πιο ωφελημένος. Και από την άλλη μια κοινωνία πολιτών σχεδόν φοβισμένη. Το αν αφήναμε να υπονομεύσουν το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας ήταν μια άλλη ιστορία. Έτσι μεγάλες περιοχές του Πισσώνα εγκαταλείφθηκαν και δεν καλλιεργούνται πλέον. Μια απόλυτη ερημοποίηση απειλεί την περιοχή…
Η ΛΑΡΚΟ είναι μια διαφορετική περίπτωση. Η ΛΑΡΚΟ είναι από μια από τις μεγαλύτερες μεταλλευτικές επιχειρήσεις της Ευρώπης. Το σιδηρονικέλιο που παράγει είναι μια από τις σημαντικότερες πρώτες ύλες παραγωγής διαφόρων μετάλλων και κυρίως ανοξείδωτου χάλυβα. Η ΛΑΡΚΟ ουσιαστικά είναι κρατική επιχείρηση αφού οι βασικοί της μέτοχοι είναι το Δημόσιο, η ΔΕΗ και η Εθνική Τράπεζα. Όλα αυτά τα χρόνια η εταιρία έχει μια ιδιότυπη ασυλία σε όλα τα θέματα που άπτονται της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων και έργων αποκατάστασης.
Ρυπαίνει με πάνω από 1 εκ.τόνους τοξικής σκουριάς τον Ευβοϊκό Κόλπο που ρίχνονται μέσα του κάθε χρόνο. Σκουριά που περιέχει μεγάλες ποσότητες βαρέων μετάλλων όπως νικέλιο, χρώμιο, κάδμιο και υδράργυρο τα οποία βέβαια μέσα από τον βιολογικό κύκλο πάνε στα ψάρια του Ευβοϊκού και μετά στο στομάχι μας. Στην πράξη παραβιάζει τη Διεθνή Σύμβαση του Λονδίνου για την πρόληψη της θαλάσσιας ρύπανσης που η χώρα μας έχει κυρώσει με το νόμο 1171/81 και το ΠΔ 68/95. Δηλαδή παραβιάζει ένα νόμο του ελληνικού Κράτους από το 1996 που έπρεπε να είχε σταματήσει την πόντιση της σκουριάς. Η κουτοπονηριά που έχει βρει είναι να απαγορεύει την πόντιση αποβλήτων σε διεθνή ύδατα αλλά σε εθνικά το επιτρέπει.
Λειτουργεί στα ‘Βρυσάκια’ της Εύβοιας μονάδα συγκέντρωσης του μεταλλεύματος, επεξεργασίας και εμπλουτισμού, η οποία δεν έχει άδεια λειτουργίας ουσιαστικά αφού οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν ισχύουν, σύμφωνα με έκθεση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της ΝΑ Εύβοιας!
Σε όλα τα ενεργά και ανενεργά μεταλλεία στην περιοχή της Μεσσαπίας δεν έχει γίνει καμιά αποκατάσταση και στα βάθη των μεταλλείων τα νερά της βροχής συγκεντρώνονται με αποτέλεσμα να γίνονται κάθε είδος χημικών αντιδράσεων και να διαπερνούν βαρέα μετάλλων στον υδροφόρο ορίζοντα.
Βουνά από ‘στείρα’ τα οποία βέβαια κάθε άλλο στείρα υλικά είναι, κοσμούν τα βουνά και τα δάση της Μεσσαπίας!
Για όλα αυτά τα χρόνια το επίσημο κράτος κάνει τα στραβά μάτια. Από κοντά η τοπική και νομαρχιακή αυτοδιοίκηση, στελέχη των οποίων είναι και στελέχη της ΛΑΡΚΟ. Αλλά και από την τοπική κοινωνία λίγοι είναι αυτοί που μιλάνε ανοικτά. Μια ‘περίεργη’ ένοχη σιωπή απλώνεται παντού. Γιατί ;
Τον τελευταίο χρόνο μετά τις μεγάλες πιέσεις που άσκησε το περιβαλλοντικό κίνημα έγιναν κάποιοι έλεγχοι από επιθεωρητές περιβάλλοντος και από ελεγκτές της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της ΝΑ Εύβοιας. Τα πορίσματα που δημοσιεύθηκαν αφορούσαν τα ‘Βρυσάκια’. Οι παρανομίες που εντοπίσθηκαν ήταν ικανές να κλείσουν την επιχείρηση. Το πρόστιμο τελικά ήταν 30.000 € !
Όπως καταλαβαίνουμε το πρόβλημα είναι τεράστιο και δύσκολα επιλύσιμο. Άμεσα χρειάζεται να αναζητηθούν λύσεις για καθαρό και υγιεινό νερό. Να εντοπισθούν οι βασικοί ρυπαντές της περιοχής και να παρθούν μέτρα. Ελπίζουμε η νέα ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος να μην συνεχίσει την τακτική των προκατόχων τους και να αλλάξει σελίδα. Ειδικά για τη ΛΑΡΚΟ. Αναμένουμε.


Κώστας Χαϊνάς
Χαλκίδα 13-5-2010