Σκέψεις με αφορμή το ΕΣΠΑ και το μέλλον της Χαλκίδας

Συζητάμε αυτή την περίοδο το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007-2013 και κάνουμε μια προσπάθεια να το εξειδικεύσουμε για την πόλη μας, την Χαλκίδα. Βέβαια αυτή η συζήτηση έπρεπε να είχε γίνει την περίοδο 2004 – 2007 όταν σχεδιαζόταν το πλαίσιο αυτό αλλά δυστυχώς στη χώρα μας όλα τα μεγάλα θέματα τα βλέπουμε αργά και ετεροχρονισμένα. Τέλος πάντων, έστω και έτσι μια δημόσια διαβούλευση των θεσμικών φορέων, της τοπικής αυτοδιοίκησης με τους πολίτες είναι μια θετική διαδικασία και κάτι θετικό θα προσφέρει στον τόπο μας.
Η Χαλκίδα είναι μια «μπερδεμένη» πόλη σήμερα και δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει, όσον αφορά την οικονομική της ταυτότητα. Δύσκολα μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε ως τουριστική πόλη με το τσιμεντάδικο σήμα κατατεθέν και τις χημικές βιομηχανίες στην είσοδό της. Από την άλλη βεβαίως μια σειρά βιομηχανίες της πόλης (ΔΑΡΙΓΚ, ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΑΤΡΑΪΚΗ κ.ά.) έχουν εδώ και χρόνια σταματήσει τη δραστηριότητά τους και ταυτόχρονα έχουν αναπτυχθεί νέες δραστηριότητες στους τομείς των υπηρεσιών, του εμπορίου και και του τουρισμού. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είμαστε σε μια μεταβατική περίοδο για την πόλη της Χαλκίδας, που προσπαθεί να αποσαφηνίσει τον οικονομικό της χαρακτήρα. Η διαδικασία αυτή γίνεται κυρίως με τον αυτομαστισμό της αγοράς, παρά με την υλοποίηση κάποιων πολιτικών οι οποίες είναι ενταγμένες σε ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για την πόλη μας και για το νομό μας. Τέτοιο είναι αλήθεια ότι δεν είχαμε ποτέ. Οι άρχοντες του τόπου μας και οι κατέχοντες τα θεσμικά όργανα εξουσίας διαχρονικά περισσότερο ενδιαφερόντουσαν για την διαιώνιση της εξουσίας τους. Γιαυτό και σήμερα διαπιστώνουμε τόσα μεγάλα ελλείμματα σε όλους τους τομείς και κυρίως στην έλλειψη υποδομών σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι τυχαίο ότι η πόλη μας δεν έχει μια αίθουσα εκδηλώσεων της προκοπής. Κάθε μορφής εκδήλωση τη φιλοξενεί το θέατρο «ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ» στο οποίο πάνω από μια ώρα δεν μπορείς να καθήσεις αν θέλεις να μην πάθει κάτι η σπονδηλική σου στήλη. Τέλος πάντων θα πει κάποιος, δεν είναι ώρα για γκρίνιες, τώρα τι κάνουμε;
Ναι είναι αλήθεια σημασία έχει να δούμε τώρα τι κάνουμε. Ο Δήμαρχος Χαλκίδας και οι συνεργάτες του, έκαναν μια προσπάθεια να εξειδικεύσουν τις δράσεις που θεωρούν σημαντικές για τα επόμενα χρόνια για την Χαλκίδα και τις παρουσίασε στους φορείς της πόλης και στους πολίτες, ζητώντας τις προτάσεις, την κρτιτική τους, τις παρατηρήσεις τους. Αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε συνοπτικά στο σημείωμά μας, διατυπώνοντας κάποιες σκέψεις χωρίς να σημαίνει ότι διεκδικούμε την απόλυτη αλήθεια.
Η Χαλκίδα πλέον δεν είναι μια πόλη των 50.000 κατοίκων. Η ευρύτερη περιοχή από το Μεσσάπιο έως το Ληλάντιο, την Ανθηδόνα και την Αυλίδα, μια περιοχή των 120.000 κτοίκων αποτελεί μια ενιαία οικονομικά γεωγραφική περιοχή την οποία πρέπει να την δούμε σε ένα μακροπρόθεσμο ορίζοντα ενιαία. Τα θέματα για τα οποία θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε και μάλιστα πιεστικά στο μέλλον έχουν να κάνουν με τον χωροταξικό σχεδιασμό αυτής της περιοχής και τον καθορισμό των χρήσεων γης, την αντιμετώπιση του προβλήματος του πόσιμου νερού, την διάθεση των αστικών υγρών και στερεών αποβλήτων και απορριμάτων μέσα από ολοκληρωμένα συστήματα ανακύκλωσης. Όλα τα στοιχεία λένε ότι η περιοχή τα επόμενα χρόνια θα υποδεχθεί χιλιάδες νέους κατοίκους πρώτης και δεύτερης κατοικίας. Που θα κτίσουν τα σπίτια τους αυτές οι χιλιάδες των ανθρώπων ; Τι νερό θα πιούν ; Σε ποιες αποχετεύσεις θα διοχετεύσουν τα λύμματά τους ; Τι δρόμους θα χρησιμοποιούν ; Σε τι σχολεία θα πάνε τα παιδιά τους και σε ποιες πλατείες θα παίζουν ; Τι πράσινο και τι ελεύθερους χώρους θα έχουν στην διάθεσή τους ; Αρνητικά παραδείγματα τέτοιας ανάπτυξης έχουμε αρκετά. Μια ματιά στην περιοχή της έξω παναγίτσας, των δύο δέντρων, της Κανήθου, της Δροσιάς και αλλού, θα μας βοηθήσουν να δούμε πως θα μετατραπούν περιοχές όπως η Ανθηδόνα, το Ληλάντιο και η Αυλίδα στο μέλλον εάν δεν παρθούν μέτρα σήμερα και δεν χαραχθούν πολιτικές υποδομών.
Το κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης μακροπρόθεσμα πρέπει να αντιμετωπισθεί μέ την υλοποίηση αποφασιστικών πολιτικών. Πεζοδρόμηση όλου του εμπορικού κέντρου της πόλης. Δημιουργία νέων αστικών ζεύξεων στο στενό. Καθιέρωση θαλάσσιων πλωτών μέσων (βάρκες) σύνδεσης της Κανήθου με την πόλη σε πολλά σημεία του κόλπου. Δημιουργία περιφερειακών σταθμών πάρκινγκ και ένταξη περισσότερων και συχνότερων δρομολογίων μικρών λεωφορείων τα οποία θα κινούνται σε όλη τη πόλη και θα λειτουργούν αποτρεπτικά στην χρήση του αυτοκινήτου. Δημιουργία λωρίδων λυκλοφορίας για ποδηλάτες για την ενίσχυση της χρήσης του ποδήλατου μέσα στην πόλη.
Η μεταφορά των φυλακών της Χαλκίδας έξω από την πόλη, σε συνδυασμό με την απόδοση του στρατοπέδου πεζοναυτών στον Δήμο, θα αποδώσει στους κατοίκους μιας πυκνοδομημένης περιοχής όπως η Νεάπολη, δύο μεγάλους πνεύμονες πρασίνου και ελεύθερων χώρων.
Η μεταφορά του εμπορικού λιμανιού της Χαλκίδας στην περιοχή των Ναυπηγείων και η αξιοποίηση των χώρων του, σε συνδυαμό με την μελλοντική απομάκρυνση και της Σχολής Πεζικού και την απόδοση των χώρων της και των κτιρίων της στον Δήμο, θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ενοποίησης όλης της παραλιακής ζώνης της πόλης από τον βούρκο έως την λιανή άμμο και την δημιουργία ενός μεγάλου χώρου περιπάτου στα πιο όμορφα σημεία της πόλης.
Η δημιουργία της παραλιακής ζώνης περιπάτου στην πόλη από τον βούρκο έως τη λιανή άμμο, προϋποθέτει ότι ο Δήμος θα ανακτήσει την κυριαρχία του στους χώρους αυτούς από το Λιμενικό Ταμείο και δεν θα ανανεώσει τις συμβάσεις με τους ιδιώτες που εκμεταλεύονται σημαντικά σημεία αυτών των περιοχών (Mostar, Stavento, POLO κ.λ.π) προειδοποιώντας τους έγκαιρα.

Τα πέντε αυτά σημεία που θίξαμε αποτελούν κάποιους βασικούς άξονες πολιτικής για τα επόμενα χρόνια για την Χαλκίδα. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε περισσότερα. Δεν ήταν ο στόχος του σημειώματος να κάνει κάποια καταγραφή των προβλημάτων της πόλης. Απλά θέλει να θίξει κάποια θέματα κλειδιά για το μέλλον της πόλης. Η παραπέρα επεξεργασία τους και η υλοποίηση αυτών των πολιτικών πιστεύουμε ότι θα αλλάξει την εικόνα της πόλης. Χρειάζεται όμως πολύ δουλειά για να εξειδικευτούν τα θέματα αυτά και να γίνουν πολιτικές, να εξευρεθούν οι οικονομικοί πόροι και προπαντός η κοινωνία και οι πολίτες να είναι συμμέτοχοι και πρωταγωνιστές στην υλοποίηση αυτών των πολιτικών. Και να μην γελιόμαστε. Θα υπάρξουν συγκρούσεις. Γιατί τα συμφέροντα είναι μεγάλα. Αλλά δεν μπορούμε να κτίζουμε το μέλλον αυτής της πόλης κάνοντας τον διαιτητή. Πρέπει να συγκρουστούμε. Δεν μπορούμε να αφήνουμε αβασάνιστα κάποιους καταστηματάρχες να επεκτείνουν τα μαγαζιά τους στην παραλία με πλαστικές προεκτάσεις. Δεν μπορούμε να αφήνουμε κάποιους να καταταπατούν δημόσιους χώρους, χώρους πλατειών και πρασίνου και να εγκαθιστούν παράνομες επιχειρήσεις. Δεν μπορούμε να αφήνουμε κάποιους που παίρνουν άδειες περιπτέρου να εγκαθιστούν μέσα στους δρόμους ολόκληρα super market. Και για να μιλήσουμε για την κοινωνική συνυπευθυνότητα για κάποια πράγματα που έγιναν ή έχουν αποφασισθεί να γίνουν. Δεν μπορεί η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση να υλοποιεί το διοικητήριό της σε έναν βασικό άξονα εισόδου της πόλης ενώ ο μελετητής έχει υποδείξει άλλο σημείο εκτός του βασικού κορμού της πόλης. Δεν μπορεί το Εμπορικό Επιμελητήριο της Εύβοιας να θέλει να κάνει ένα εμπορικό τερατούργημα από μπετό στο «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ» αδιαφορώντας για τους κατοίκους της περιοχής που δεν έχουν μια πλατεία ή έναν ελεύθερο χώρο. Δεν μπορεί το ΚΤΕΛ να δημιουργεί το νέο σταθμό σε μια περιοχή κορεσμένη κυκλοφοριακά αδιαφορώντας για τα τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα που δημιούργησε. Δεν μπορούμε εμείς ως πολίτες από τη μια να απαιτούμε από τους υπεύθυνους της πόλης οτιδήποτε και ταυτόχρονα να αδιαφορούμε για την ανακύκλωση και να συνεχίζουμε να ρίχνουμε τα μη ανακυκλώσιμα σκουπίδια μας στους ειδικούς κάδους της ανακύκλωσης.
Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν.
Το κύριο που χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε όλοι είτε ως πολίτες είτε ως υπέυθυνοι για την πόλη αυτή, είναι ότι τίποτα στην ιστορία δεν προχωρεί χωρίς μικρές και μεγάλες συγκρούσεις με κατεστημένες νοοτροπίες, με «μικρά» και μεγάλα συμφέροντα και με την «συντηρητικότητα» και την «βόλεψη» του ίδου μας του εαυτού.


Ιούνης 2008
Κώστας Χαϊνάς