Αναφερόμαστε στον πολιτικό χώρο, αν θέλουμε να
μιλήσουμε με τους κλασσικούς όρους της πολιτικής γεωγραφίας, μεταξύ της Νέας
Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ. Στους επόμενους λίγους μήνες, αν όλα πάνε καλά και
αποφύγουμε ως χώρα κάποιο σοβαρό ολίσθημα, νομίζω ότι η χώρα θα γυρίσει σελίδα.
Με το κλείσιμο των ελλειμμάτων της και το διακανονισμό για την αναδιάρθρωση του
χρέους με τους εταίρους μας, θα έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα. Ασφαλώς δεν θα
έχουμε ξεμπερδέψει. Μάλλον θα έχουμε ένα νέο ξεκίνημα, μια νέα αφετηρία για τη
νέα Ελλάδα, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, της ευρωπαϊκής προοπτικής. Όμως
θα έχουμε ξεμπερδέψει με την χρεοκοπία. Και τότε θα γίνει ο λογαριασμός για τον
καθένα. Και τότε ο κάθε πολίτης θα κρίνει πολιτικές και πολιτικούς. Για την
στάση της κάθε πολιτικής δύναμης και του κάθε πολιτικού στα χρόνια της κρίσης.
Για τη συμβολή του καθένα. Θετική και αρνητική. Ποιοι έβαλλαν πλάτη και ποιοι δημαγωγούσαν. Και θα κριθούν όλοι
ασφαλώς, μέσα από την ετυμηγορία του στις ερχόμενες εθνικές εκλογές, που ελπίζω
να γίνουν μετά το κλείσιμο αυτού του κεφαλαίου που διανύουμε σήμερα.
Έχω την
αίσθηση ότι στη μεταμνημονιακή Ελλάδα,
θα έχουμε μεγάλες αλλαγές και ανακατατάξεις στις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις,
με αναδιατάξεις, νέες ανασυγκροτήσεις και πολιτικές εκφάνσεις. Και μεγάλες
αλλαγές στους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς. Η ψεύτικη αντίθεση
μνημόνιο-αντιμνημόνιο, που πάνω της οικοδομήθηκαν ολόκληρες πολιτικές
στρατηγικές – ακόμη και κόμματα-, με τη γνωστή πόλωση που δημιουργήθηκε στα
χρόνια της κρίσης και τις δυσμενείς επιπτώσεις στη χώρα και στην κοινωνία,
φαίνεται ότι στο άμεσο μέλλον θα αμβλυνθεί και θα ξεπεραστεί από τα ίδια τα
πράγματα. Την θέση της θα πάρουν οι πραγματικές αντιθέσεις και τα πραγματικά
προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, οπότε και οι πολιτικές δυνάμεις που θα
επιβιώσουν ή θα αναδειχθούν, θα πρέπει να προσαρμόσουν την πολιτική τους
φυσιογνωμία στις νέες συνθήκες που θα δημιουργηθούν. Θα είναι υποχρεωμένες να
απευθύνουν μια νέα αφήγηση στην κοινωνία, χωρίς ψεύτικα συνθήματα και
διλήμματα, σε μια Ελλάδα που θα έχει πάρει διαζύγιο με τους δικομματισμούς κάθε
τύπου, θα ζητά συναινέσεις και συμβιβασμούς, από το πολιτικό σύστημα. Όσες
πολιτικές δυνάμεις επιμείνουν στην παλιά πολιτική ρητορική της άγονης
αντιπαράθεσης, της πόλωσης για την πόλωση και του άκρατου λαϊκισμού, δεν νομίζω
ότι μπορούν να ελπίζουν στην ανάδειξή τους σε πρωταγωνιστικό ρόλο στα πολιτικά
πράγματα της χώρας. Νομίζω δηλαδή ότι η κρίση μας βοήθησε και ως κοινωνία να
ωριμάσουμε γρήγορα. Δηλαδή να έχουμε μεγαλύτερες και ποιοτικότερες απαιτήσεις
από το πολιτικό προσωπικό και από το πολιτικό σύστημα.
Αν λοιπόν
έχουν κάποια βάση τα προηγούμενα,
τότε η συνάντηση των δημοκρατικών, προοδευτικών δυνάμεων σε ένα νέο διακριτό
πόλο, αποτελεί μια αναγκαιότητα. Πως θα γίνει όμως αυτή η συγκρότηση του τρίτου
πόλου, της κεντροαριστεράς, της δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης, πέστε την
όπως θέλετε. Την σκέφτομαι ως μια νέα συνάντηση, χωρίς προαπαιτούμενα. Παλαιότερων
–με την πολιτική έννοια- αλλά και νέων ανθρώπων. Ενταγμένων στους σημερινούς
πολιτικούς σχηματισμούς αλλά και ανένταχτων. Χωρίς αποκλεισμούς. Χωρίς
ηγεμονισμούς. Όλων των δημοκρατικών, προοδευτικών δυνάμεων. Οπουδήποτε και αν
βρίσκονται σήμερα. Όλων εκείνων που θέλουν να κάνουν μια νέα αρχή. Σε κοινωνικό
επίπεδο, όλων εκείνων των δυνάμεων που απογοητευμένες, έχουν επιλέξει να
παρακολουθούν απλά τις εξελίξεις της πολιτικής ζωής. Των χιλιάδων συμπολιτών
μας που διαπιστώνουν ότι δεν τους «χωράει» κανένα από τα υπάρχοντα πολιτικά
κόμματα και παρακολουθούν τις εξελίξεις αποστασιοποιημένοι. Εκείνων των πολιτών
που αισθάνονται, είτε προδομένοι, είτε απογοητευμένοι, που αισθάνονται
στενάχωρα από την συμμετοχή ή την στήριξή τους στα υπάρχοντα δημοκρατικά κόμματα.
Όλοι αυτοί οι χιλιάδες δημοκρατικοί πολίτες περιμένουν ένα θετικό μήνυμα από
ένα νέο πολιτικό δημιούργημα. Που δεν θα κουβαλάει τα όποια βαρίδια του
παρελθόντος. Χωρίς φανατισμούς και κραυγές, χωρίς ιδεολογήματα, χωρίς
δογματισμούς, χωρίς ευαγγέλια, χωρίς αρχηγισμούς και ξεκομμένες ηγετικές ομάδες
που θα αποφασίζουν για χάρη τους. Με ανεκτικότητα στην όποια διαφορετικότητα.
Με αίσθηση της ανάγκης για διάλογο και σύνθεση. Με δημοκρατία και διαδικασίες
ανοικτές στην κοινωνία. Που θα καλύψει τις ανάγκες των πολιτών που αναζητούν
ένα νέο ξεκίνημα. Των νέων ανθρώπων που έχουν γυρισμένη την πλάτη στο υπάρχων
πολιτικό σύστημα, γιατί τους μυρίζει μούχλα και συντήρηση. Όλους αυτούς τους
συμπολίτες μας, θεωρώ ότι είναι εν δυνάμει οι πρωταγωνιστές αυτού του νέου.
Σε πολιτικό
επίπεδο ποιες δυνάμεις μπορούν να συμμετέχουν στο νέο εγχείρημα ; Μια εκδοχή είναι ο τρίτος πόλος της ΔημΑρ με κάποιους
συνεργαζόμενους. Παρότι η Δημοκρατική Αριστερά και ο Φώτης Κουβέλης είναι από
τις πιο άφθαρτες πολιτικά δυνάμεις του πολιτικού συστήματος, δεν νομίζω ότι
μπορεί από μόνη της –έστω και με κάποιους συνεργαζόμενους τύπου Λοβέρδου και
Καστανίδη- να αποτελέσει τη δύναμη που γύρω απ’ αυτή θα χτιστεί το νέο πολιτικό
εγχείρημα. Οι λόγοι είναι πολλοί. Οι υπαναχωρήσεις της και οι επαμφοτερίζουσες
πολιτικές της, μετά την ιστορικής σημασίας απόφασή της να στηρίξει μια
Κυβέρνηση εθνικής συνευθύνης τον Ιούνιο του 2012, έχει δημιουργήσει πολλές
αμφιβολίες και δυσπιστίες σε ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας. Η μικρή της
πολιτική εμβέλεια, που εκφράζεται από τις αποστάσεις που κρατάνε σημαντικές
δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις και χτεσινοί συνομιλητές της, αλλά και η
επιρροή της όπως καταγράφεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, δείχνουν ότι δεν
μπορεί να αποτελέσει από μόνη της τη δύναμη που γύρω της θα συσπειρωθεί όλο
αυτό το δημοκρατικό προοδευτικό τμήμα της κοινωνίας που ψάχνει και αναζητά το
νέο. Το πολύ να αποτελέσει μια συμπαθής συμπληρωματική δύναμη στο πολιτικό
σκηνικό, η οποία θα προσπαθεί να επιβιώσει πολιτικά και να καλύψει κάποια κενά
που θα δημιουργούνται από την πόλωση ενός αδιέξοδου δικομματισμού.
Για το
ΠΑΣΟΚ δεν γίνεται λόγος. Το κόμμα αυτό έκλεισε τον ιστορικό του κύκλο, με όσα μπορεί κάποιος να του καταλογίσει στην
μεταπολιτευτική του διαδρομή και παρά τον θετικό ρόλο που έπαιξε μετά την κρίση
του 2009, για την σωτηρία της χώρας και την αποφυγή της ανοικτής χρεοκοπίας.
Μια άλλη
προσέγγιση του τρίτου πόλου, μιλάει για συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ. Και στη βάση αυτής της προσέγγισης αναπτύσσεται το
επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν σήμερα μια τέτοια συνεργασία, όταν το ΠΑΣΟΚ
είναι Κυβερνητική δύναμη, ενώ η ΔΗΜΑΡ βρίσκεται στην αντιπολίτευση, διαφωνώντας
με την ασκούμενη Κυβερνητική πολιτική. Το επιχείρημα αυτό όμως είναι έωλο,
γιατί δεν νομίζω ότι αυτό είναι το ζητούμενο. Δεν νομίζω ότι η υπόθεση μιας
μεγάλης δημοκρατικής, προοδευτικής παράταξης, περιορίζεται σε μια μορφή
συνεργασίας ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ. Το πρόβλημα της δημιουργίας μιας μεγάλης
δημοκρατικής, προοδευτικής παράταξης, είναι μια πολύ ευρύτερη και με μεγαλύτερη
εμβέλεια υπόθεση. Δεν αποτελεί κάποιου είδους συγκόλληση ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ. Μια πρωτοβουλία
τέτοια δεν έχει στόχο το άθροισμα, αλλά τον πολλαπλασιασμό. Άρα λοιπόν μην
αδικούμε την όποια πρωτοβουλία και την περιορίζουμε σε μια τέτοια συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ.
Ασφαλώς οι δυνάμεις των δύο αυτών κομμάτων μπορούν να παίξουν έναν σημαντικό
ρόλο, αλλά η πρωτοβουλία δεν είναι δυνατόν να περιορισθεί απλά σε μια
συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ.
Και πως
ακριβώς μπορεί να γίνει αυτή η συγκρότηση της νέα δημοκρατικής προοδευτικής
παράταξης; Είναι η πρωτοβουλία των
58, μια πρωτοβουλία στην κατεύθυνση αυτή; Θα μπορούσε κάτω από ορισμένες
προϋποθέσεις. Η όποια διαδικασία συγκρότησης, θα πρέπει να έχει τα
χαρακτηριστικά της αυτοδυναμίας, της αυτονομίας από τα υπάρχοντα κόμματα, χωρίς
αποκλεισμούς, χωρίς ηγεμονισμούς. Θα πρόσθετα και χωρίς βολονταρισμούς. Ασφαλώς
πολλά θέματα επείγουν. Όμως στο όνομα του επείγοντος δεν μπορούμε να
παραβλέπουμε αντικειμενικές δυσκολίες. Βλέπουμε για παράδειγμα σήμερα την
ηγεσία της Δημοκρατικής Αριστεράς να διστάζει να κάνει το βήμα και να αγκαλιάσει
την πρωτοβουλία των 58. Άσχετα αν συμφωνεί ή αν διαφωνεί κάποιος με την στάση
αυτή, δεν μπορεί να την παραβλέψει. Άρα, κάθε πίεση να κατέβουν αυτά τα δύο
κόμματα μέσα από κοινές λίστες του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, μάλλον
δεν θα φέρει αποτελέσματα, εάν δεν είναι ώριμη. Ίσως χρειάζεται μια πιο
ευέλικτη τακτική από όλες τις πλευρές. Θα μπορούσε για παράδειγμα η πρωτοβουλία
των 58, να μην θέτει ως προαπαιτούμενο –αν το θέτει- την κοινή κάθοδο των δύο
κομμάτων στις ευρωεκλογές του 2014. Ή ας το θέσω διαφορετικά. Η πρωτοβουλία των
58 δεν πρέπει να εμπλακεί τι θα κάνει το κάθε κόμμα. Στην φάση αυτή να
δοκιμάσει να δημιουργήσει τις βάσεις και τις προϋποθέσεις για τη συνάντηση των
δημοκρατικών, προοδευτικών δυνάμεων. Να αποτελέσει στη φάση αυτή, μια πολιτική
κίνηση “ομπρέλα”, -αν θέλετε πέστε την ελληνική ελιά- όλων όσων περιγράψαμε
στην αρχή. Να ανοίξει τα μεγάλα θέματα της νέας αφήγησης. Του προγραμματικού
πλαισίου για τη νέα Ελλάδα στη μεταμνημονιακή εποχή. Να δοκιμάσουμε το εγχείρημα
στις αυτοδιοικητικές εκλογές, όπως δοκιμάσθηκε σε αρκετούς άλλους χώρους με
μεγάλη επιτυχία, όπως στο ΤΕΕ και αλλού. Και θα δούμε. Εάν υπάρχουν οι
προϋποθέσεις για το επόμενο βήμα θα γίνει. Οι βιασύνες πολλές φορές καίνε τα
καλύτερα εγχειρήματα. Και η Δημοκρατική Αριστερά νομίζω δεν έχει λόγους να
απορρίψει μια τέτοια συνάντηση, που δεν θα θέτει τετελεσμένα. Μάλλον μια πιο ευέλικτη
τακτική εκ μέρους της πρωτοβουλίας των 58, θα αφαιρέσει τα όποια προσχήματα
κάποιων στη Δημοκρατική Αριστερά, που επικαλούνται κάποια δήθεν τετελεσμένα για
να απορρίψουν την πρωτοβουλία των 58, στην πραγματικότητα με βάση τα γραφόμενά
τους, αλληθωρίζουν σε άλλες κατευθύνσεις. Όμως αυτό είναι αναπόφευκτο, όπως
αναφέραμε και προηγούμενα στη μεταμνημονιακή Ελλάδα. Κάποιες δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ
και της ΔΗΜΑΡ θα προσανατολιστούν προς το ΣΥΡΙΖΑ, αισθανόμενες ότι είναι πιο
κοντά στο σχέδιο του. Κάποιες άλλες δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ θα έρθουν προς την
δημοκρατική προοδευτική παράταξη, γιατί θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτός είναι ο
δικός τους πολιτικός χώρος και κάποιοι άλλοι θα αποδράσουν προς τα αριστερά
του, διαισθανόμενοι ότι προδόθηκαν από έναν ρεαλιστικότερο και πιο προσγειωμένο
ΣΥΡΙΖΑ.
Συμπερασματικά θα έλεγα ότι η υπόθεση
της συγκρότησης της μεγάλης δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης, είναι μια
υπόθεση που κυρίως θα οικοδομηθεί και θα κερδηθεί εάν καταφέρουμε να την
κάνουμε υπόθεση της κοινωνίας. Χωρίς αποκλεισμούς και ηγεμονισμούς, αλλά και
χωρίς μαξιμαλισμούς και βολονταρισμούς.
9-12-2013
Κώστας
Χαϊνάς
