Όταν ο λαϊκισμός χαϊδεύει τα αυτιά νέων ανθρώπων

Παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες τις εξελίξεις και τις αντιδράσεις, μετά την απόφαση της Κυβέρνησης να μην ανανεώσει τις συμβάσεις όσων είχαν προσληφθεί στο δημόσιο με τα προγράμματα stage και να μην αξιοποιούνται πλέον τα προγράμματα αυτά στο δημόσιο τομέα. Θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα χωρίς προκαταλήψεις και μικροκομματικές σκοπιμότητες.
Κατά πρώτον για τον ίδιο το θεσμό των stage.
Ο θεσμός της μαθητείας ή της εργασιακής εμπειρίας είναι γενικά μια πρακτική που έχει καθιερωθεί στην αγορά αιώνες τώρα. Στο παρελθόν ήταν το αναγκαίο βήμα κάθε νέου που ήθελε να μάθει μια τέχνη, να είναι δίπλα στο «μάστορα» και να μαθαίνει την τέχνη του, ώστε στην συνέχεια να προχωρήσει μόνος του στην ζωή και στην εργασία. Από τη δεκαετία του ενενήντα, καθιερώνονται τα προγράμματα stage, τα οποία προέβλεπαν επιχορήγηση των επιχειρήσεων, οι οποίες θα προσελάμβαναν ανέργους νέους για εργασιακή εμπειρία από έξι έως 11 μήνες. Ήταν ένα κίνητρο για τις επιχειρήσεις οι οποίες ευκολότερα θα προσελάμβαναν έναν νέο όταν τελείωνε το σχολείο ή το πανεπιστήμιο και θα χρειαζόταν κάποια εργασιακή εμπειρία για την διεκδίκηση μιας θέσης στον ιδιωτικό ή στον δημόσιο τομέα. Ο θεσμός λοιπόν κατ’αρχήν σαν θεσμός είναι θετικός. Εκείνο που έφταιξε είναι ο τρόπος που χρησιμοποιήθηκε. Αν μάλιστα το Κράτος χρηματοδοτούσε και τις ασφαλιστικές εισφορές κατά την περίοδο της εργασιακής εμπειρίας, τα προγράμματα αυτά είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για την ομαλή μετάβαση στην κανονική εργασιακή ζωή κάθε νέου ή νέας. Εάν μάλιστα συνδεθούν και με τα εκπαιδευτικά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης των ανέργων, οι οποίοι στην συνέχεια θα μπορούν να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία μέσα από τα προγράμματα αυτά, θα ήταν ακόμη πιο αποτελεσματικά και χρήσιμα. Όμως το εξουσιαστικό κομματικό σύστημα, διάβαζε πελατειακό κράτος, άρπαξε αυτό το θεσμό και τον έβαλε να υπηρετήσει τις μικροπολιτικές σκοπιμότητές του. Με άθλιο τρόπο «βόλευαν» δήθεν τα νέα παιδιά και μέσα από συνεχείς ανανεώσεις των συμβάσεών τους, ουσιαστικά τα έθεταν σε εργασιακή ομηρία, αλλά και σε πολιτική - κομματική ομηρία. Στο παιχνίδι αυτό μπαίνουν όλα τα επίπεδα του πελατειακού κράτους, από τις κεντρικές υπηρεσίες μέχρι τους Δήμους και τις Νομαρχίες. Τα νέα παιδιά μέσα από τη συνεχή ανανέωση των συμβάσεων stage και τις υποσχέσεις αυτών που τους προσελάμβαναν, απλά ανανέωναν τις ελπίδες τους, για τον πολυπόθητο διορισμό στο δημόσιο. Ουσιαστικά ανανέωναν τα συμβόλαια εξάρτησης από το κομματικό κράτος κάθε χρώματος και απόχρωσης.
Και ερχόμαστε στη σημερινή κατάσταση.
Χιλιάδες εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα βρίσκονται στο δρόμο αφού δεν ανανεώνεται η σύμβασή τους και τα προγράμματα stage δεν θα εφαρμόζονται πλέον στο δημόσιο τομέα. Αυτό ως γεγονός δεν είναι καθόλου ευχάριστο για κανένα. Τι μπορούσε όμως να γίνει ; Και αυτό που μπορούσε να γίνει συμβαδίζει με το κοινό περί δικαίου αίσθημα ; Αυτό πρέπει να είναι το κριτήριο μας και όχι κάποια φτηνά αντιπολιτευτικά κίνητρα ή κάποιες μικροκομματικές σκοπιμότητες.
Δεν εξετάζουμε τον τρόπο που προσλήφθηκαν οι άνθρωποι αυτοί στο δημόσιο τομέα μέσα από τα προγράμματα stage. Χωρίς να μηδενίζουμε τις ατομικές ευθύνες του καθένα μας, δεν έχει καμιά σημασία, αν κάποιοι με τα stage ευνοήθηκαν. Είχαν ανάγκη και έπρεπε να εργασθούν. Τώρα εάν κάποιοι κομματάρχες τους χρησιμοποίησαν, οι ευθύνες βρίσκονται στο διεφθαρμένο πελατειακό μας κράτος και στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια που επέτρεπαν την συνέχιση ενός τέτοιου καθεστώτος . Αυτό που έχει σημασία να εξετάσουμε είναι τι είναι αντικειμενικά δίκαιο και τι άδικο. Ας δούμε τα ενδεχόμενα που προβάλλουν διάφορες πλευρές.
Να μονιμοποιηθούν τώρα όλοι οι εργαζόμενοι στα stage χωρίς όρους και προϋποθέσεις, όπως ζήτησαν κάποιοι, η πρώτη εκδοχή.
Να παραταθούν οι συμβάσεις τους μέχρι να γίνουν οι διαγωνισμοί για την κάλυψη των απαιτούμενων θέσεων και να μοριοδοτηθούν ευνοϊκά, όπως ζήτησαν κάποιοι άλλοι, η άλλη εκδοχή.
Και οι δύο αυτές εκδοχές, πέρα από τον έντονο λαϊκισμό που αποπνέουν, είναι βαθιά άδικες και στο βάθος αντεργατικές. Αδικούν κατάφωρα τα χιλιάδες παιδιά του ιδιωτικού τομέα που δούλεψαν ή που δουλεύουν ακόμη με προγράμματα stage και ξέρουν ότι προσλήφθηκαν για εργασιακή εμπειρία. Τα αδικούν κατάφωρα θεωρώντας τα παιδιά ενός κατώτερου θεού σε σχέση με τα παιδιά του δημόσιου τομέα. Τα αδικούν γιατί ξεχωρίζουν τους εργαζόμενους σε πληβείους και πατρικίους ανάλογα εάν απασχολούνται στον ιδιωτικό ή στον δημόσιο τομέα. Αυτή η πολιτική όμως δεν έχει καμιά σχέση με την υπεράσπιση των εργατικών δικαιωμάτων. Απλά χαϊδεύουν τα αυτιά τους, διαιωνίζουν το πρόβλημα και συνεχίζουν να καλλιεργούν φρούδες ελπίδες.
Τέλος δεν μπορεί να υπάρχει ευνοϊκή μοριοδότηση στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα με stage. Η μοριοδότηση πρέπει να είναι ισότιμη για όλους, είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα και η απασχόληση στα stage να μετράει όπως μετράει κάθε προϋπηρεσία, για τους διαγωνισμούς προσλήψεων στο δημόσιο τομέα. Ο νόμος πρέπει να δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους.
Συμπερασματικά:
Ο θεσμός της εργασιακής εμπειρίας είναι θετικός εάν εφαρμοστεί με τον σωστό τρόπο, για τον χρόνο που προβλέπεται για τα προγράμματα αυτά και θα είναι ακόμη πιο ολοκληρωμένος και αποτελεσματικός εάν συνδεθεί με την επαγγελματική κατάρτιση και υπάρχει και ασφαλιστική κάλυψη. Το θέμα λοιπόν δεν είναι να καταργήσουμε τα προγράμματα αυτά, αλλά να τα εφαρμόσουμε σωστά.
Όσοι έχουν απασχοληθεί με προγράμματα stage είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, να έχουν την ίδια αντιμετώπιση όσον αφορά την μοριοδότησή τους για τους διαγωνισμούς του δημόσιο τομέα, και να μετράει όπως η προϋπηρεσία του καθένα.
Οποιαδήποτε άλλη «λύση» επιλεγεί, που δημιουργεί ανισότητες και ευνοϊκή μεταχείριση σε κάποιους έναντι άλλων, θα είναι μια απλή επανάληψη των μέχρι σήμερα αποτυχημένων και καταδικασμένων πολιτικών διακρίσεων, κάθε απόχρωσης.

Κώστας Χαϊνάς
Χαλκίδα 6-11-2009